Tổng thống Barack Obama (giữa) khai mạc thượng đỉnh Mỹ – ASEAN Sunnylands, California ngày 15/02/2016.REUTERS/Kevin Lamarque
Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-ASEAN đã chính thức khai mạc vào hôm qua, 15/02/2016 tại Sunnylands, tiểu bang California (Hoa Kỳ). Sau ngày họp đầu tiên bàn về các vấn đề kinh tế, vào hôm nay, 16/02 Tổng thống Mỹ Barack Obama cùng với lãnh đạo 10 nước ASEAN sẽ tập trung thảo luận các vấn đề hợp tác chính trị-an ninh, trong đó nổi bật là tình hình căng thẳng ở Biển Đông.
Theo ghi nhận của hãng tin Pháp AFP, trong phiên họp hôm nay, ông Obama và các lãnh đạo Đông Nam Á sẽ thảo luận về một phản ứng chung trước phán quyết của Tòa Án Trọng Tài Thường Trực về đường lưỡi bò của Trung Quốc tại Biển Đông.
Một số quan chức Mỹ xác nhận với Reuters rằng trong phiên họp hôm nay, tổng thống Mỹ sẽ có một thông điệp cứng rắn hướng về Trung Quốc, cho rằng tranh chấp Biển Đông phải được giải quyết một cách hòa bình chứ không phải bằng cách bắt nạt.
Trong diễn văn khai mạc hội nghị thượng đỉnh vào hôm qua, tổng thống Mỹ đã gợi lên vấn đề Biển Đông khi ông nhấn mạnh đến lập trường thống nhất mà hai đối tác Mỹ và ASEAN có thể đạt được nhằm bảo đảm an ninh khu vực.
Obama nhấn mạnh nhu cầu thượng tôn luật pháp ở Biển Đông
Một đoạn trong bài diễn văn nói rõ: «Tại hội nghị thượng đỉnh này, chúng ta có thể thúc đẩy tầm nhìn chung về trật tự khu vực, trong đó các luật lệ và chuẩn mực quốc tế, như quyền tự do đi lại trên biển được tôn trọng và trong đó các tranh chấp được giải quyết bằng các biện pháp hợp pháp, hòa bình ».
Theo hãng tin Anh Reuters, rõ ràng là ông Obama ám chỉ Biển Đông, nơi Bắc Kinh đang áp đặt chủ quyền của Trung Quốc bất chấp các tuyên bố ngược lại của 4 nước ASEAN (Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei).
Hãng tin Pháp AFP cũng cho rằng Tổng thống Mỹ đã tìm cách tăng áp lực lên Trung Quốc- nước đang đơn phương rầm rộ bồi đắp và xây dựng đảo nhân tạo tại vùng Biển Đông đang có tranh chấp – khi khẳng định rằng Mỹ và ASEAN đều « có mục tiêu chung là xây dựng một trật tự khu vực, nơi mà tất cả các quốc gia đều có cùng một luật chơi ».
Tiến tới lập trường chung Mỹ ASEAN về vụ kiện Biển Đông
Theo AFP, Nhà Trắng cho rằng Bắc Kinh rất sợ việc bị đánh giá là nước lớn bắt nạt nước bé. Vì thế, nhân hội nghị thượng đỉnh Sunnylands, vào hôm nay, ông Obama sẽ cố gắng thuyết phục các lãnh đạo ASEAN là cần phải có một mặt trận thống nhất để phản ứng khi tòa án Liên Hiệp Quốc ra phán quyết về vụ Philippines kiện Trung Quốc về Biển Đông.
Tòa Án Trọng Tài Thường Trực của Liên Hiệp Quốc dự kiến sẽ ra phán quyết vào tháng Tư hoặc tháng Năm tới đây. Theo quan điểm của Mỹ, dù kết luận có ra sao chăng nữa, thì Mỹ và ASEAN cần cùng nhau tuyên bố ủng hộ phán quyết của tòa án quốc tế, để tăng gia áp lực trên Trung Quốc vốn không công nhận thẩm quyền của đinh chế tư pháp quốc tế này.
AFP trích dẫn chuyên gia Ernest Bowerthuộc Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược và Quốc Tế CSIS tại Washington cho rằng cả Mỹ lẫn ASEAN đều « hy vọng rằng, nếu không phải là ngay lập tức, thì về lâu dài, Trung Quốc sẽ không muốn mình bị cô lập và bị coi là một côn đồ quốc tế, một nước không chấp nhận luật pháp quốc tế ».
Trọng Nghĩa
