Việt Nam đã âm thầm phòng vệ nhiều đảo của mình tại khu vực có tranh chấp tại Biển Đông bằng các giàn pháo di động mới có khả năng tấn công đường băng và căn cứ quân sự của Trung Quốc, theo Reuters.
Phóng sự đặc biệt của phóng viên Greg Torode dẫn nguồn tin từ giới chức phương Tây, gồm các nhà ngoại giao và quan chức quân đội, nói với Reuters rằng thông tin tình báo cho thấy Hà Nội đã vận chuyển các giàn phóng từ đất liền tới 5 căn cứ ở quần đảo Trường Sa trong những tháng gần đây, một động thái có thể khiến căng thẳng với Bắc Kinh.
Các bệ phóng đã được giấu để không bị phát hiện từ trên không và chưa được lắp đầu đạn, nhưng có thể được đưa vào hoạt động với đạn pháo trong vòng hai hoặc ba ngày, theo ba nguồn nói với Reuters.
Hãng tin này cho biết Bộ Ngoại giao Việt Nam nói thông tin này là “không chính xác”, mà không giải thích gì thêm.
Thứ trưởng Quốc phòng Việt Nam, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, nói với Reuters tại Singapore hồi tháng Sáu rằng Hà Nội không có giàn phóng tên lửa hay vũ khí như thế tại Trường Sa nhưng bảo lưu quyền thực hiện bất kỳ biện pháp nào.
“Di chuyển bất kỳ loại vũ khí nào đến bất kỳ khu vực vào bất kỳ lúc nào trong vùng lãnh thổ có chủ quyền của chúng tôi là quyền hợp pháp của chúng tôi,” Tướng Vịnh được Reuters dẫn lời.
Bài viết cho rằng động thái này là để đối trọng với các hoạt động của Trung Quốc trên bảy hòn đảo nhân tạo tại quần đảo Trường Sa. Giới hoạch định chiến lược quân sự của Việt Nam lo ngại việc Trung Quốc xây đường băng, radar và các cơ sở quân sự khác tại những hòn đảo này làm xung yếu khả năng phòng thủ đảo và khu vực phía nam Việt Nam.
Giới phân tích quân sự cho rằng đây là động thái phòng thủ quan trọng nhất Việt Nam đã triển khai tại các đảo của mình ở Biển Đông trong nhiều thập niên qua.
Hà Nội muốn triển khai các giàn phóng tên lửa và pháo vì họ dự kiến căng thẳng gia tăng sau một phán quyết cột mốc của tòa án quốc tế gây bất lợi cho Trung Quốc trong vụ kiện của Philippines, giới ngoại giao nước ngoài được Reuters dẫn lời.
Phán quyết hồi tháng trước, vốn bị Bắc Kinh thẳng thừng bác bỏ, nói rằng không có cơ sở pháp lý đối với các tuyên bố lịch sử của Trung Quốc về chủ quyền ở phần lớn Biển Đông.
Việt Nam, Trung Quốc và Đài Loan tuyên bố chủ quyền tại toàn bộ quần đảo Trường Sa trong khi Philippines, Malaysia và Brunei tuyên bố chủ quyền tại một số khu vực.
Đây là phản ứng của Bộ Ngoại giao Trung Quốc được gửi Reuters qua fax:
“Trung Quốc có chủ quyền không thể tranh cãi đối với Nam Sa và các vùng nước lân cận.
Trung Quốc kiên quyết phản đối quốc gia chiếm đóng phi pháp một phần Nam Sa của Trung Quốc, và lại tiến hành xây dựng và điều động quân sự phi pháp ở các đảo và đá ngầm bị chiếm đóng phi pháp tại Nam Sa.”
Hoa Kỳ nói đang theo dõi chặt chẽ diễn biến này.
“Chúng tôi tiếp tục kêu gọi tất cả các bên tuyên bố có chủ quyền tại Biển Nam Trung Hoa tránh có hành động gây căng thẳng, thực hiện các bước thiết thực để xây dựng lòng tin, tăng cường những nỗ lực để tìm các giải pháp ngoại giao và hòa bình cho tranh chấp”, một quan chức Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết.
Phản ứng các bên
Hệ thống tối tân
Giới chức ngoại giao và các nhà phân tích quân sự nước ngoài tin rằng các giàn pháo là một phần của hệ thống pháo đối đất tối tân có tên gọi EXTRA mà Việt Nam đã mua của Israel gần đây.
EXTRA được cho là có độ bắn chính xác trong phạm vi 150 km với các loại đầu đạn 150 kg có thể mang chất nổ hay bom chùm để tấn công nhiều mục tiêu cùng lúc. Hoạt động cùng với thiết bị bay nhắm bắn, hệ thống này có thể tấn công cả tàu lẫn mục tiêu trên bộ.
Điều này có nghĩa là các đường băng 3.000 mét và những cơ sở của Trung Quốc trên Đá Subi, Đá Chữ Thập và Đá Vành Khăn (theo cách gọi của Việt Nam) đều nằm trong tầm ngắm tại 21 đảo và bãi ngầm mà Việt Nam đang kiểm soát.
Trong khi Việt Nam có tên lửa lớn hơn và tầm xa hơn của Nga đề phòng vệ biển, hệ thống EXTRA được coi là dễ di chuyển và hiệu quả để chống lại chiến dịch đổ bộ. Nó sử dụng hệ thống radar nhỏ gọn, do đó không cần hậu cần cồng kềnh – và cũng phù hợp để triển khai trên các đảo và bãi ngầm.
Hiện chưa có dấu hiệu cho thấy các giàn phóng này đã được bắn thử hoặc được di chuyển.
Vào năm 1988, Trung Quốc chiếm đảo tại Trường Sa lần đầu tiên sau trận chiến với hải quân khi đó còn yếu của Việt Nam. Sau cuộc tấn công này, Việt Nam cho biết 64 binh sĩ mang vũ khí sơ sài thiệt mạng khi họ cố gắng bảo vệ cờ cắm trên bãi Gạc Ma (theo cách gọi của Việt Nam) – một biến cố mà Hà Nội vẫn cảm thấy đau xót.
Trong những năm gần đây, Việt Nam đã và đang cải thiện đáng kể năng lực hải quân của mình trong chiến lược hiện đại hóa quân sự qui mô hơn, bao gồm việc mua sáu tàu ngầm Kilo hiện đại của Nga.
Carl Thayer, một chuyên gia về quân sự Việt Nam tại Học viện Quốc phòng Úc, nói rằng việc Hà Nội triển khai giàn phóng tên lửa cho thấy tính nghiêm trọng về mức độ quyết tâm của Việt Nam muốn răn đe quân sự với Trung Quốc ở mức nhiều nhất có thể.
“Đường băng và căn cứ quân sự của Trung Quốc tại quần đảo Trường Sa là một thách thức trực tiếp đến Việt Nam, đặc biệt là ở các vùng biển và bầu trời phía nam của họ, và họ cho thấy họ đang chuẩn bị để đối phó với mối đe dọa đó,” ông Thayer nói. “Trung Quốc nhiều khả năng không xem đây là việc phòng thủ gì cả, và động thái này có thể đánh dấu một giai đoạn mới về quân sự hóa quần đảo Trường Sa”.
Trevor Hollingsbee, một cựu chuyên gia phân tích tình báo hải quân của Bộ Quốc phòng Anh, nói ông tin rằng việc triển khai này cũng có một yếu tố chính trị, một phần làm giảm mối lo sợ tạo ra bởi triển vọng có các căn cứ lớn của Trung Quốc ở khu vực vùng biển tại Đông Nam Á.
“Người ta thấy các điểm yếu tiềm năng mà trước đây không tồn tại – đó là một diễn biến phức tạp có tính đột biến trong một đấu trường mà Trung Quốc đang áp đảo,” ông nói.
BBC Tiếng Việt
