Hôm thứ ba 26 tháng 10 năm 2010, trong chương trình sanh hoạt của “Không gian Suy nghĩ – Nghiên cứu về Đạo đức” của Trung tâm Bệnh viện Đại học Y Khoa La Milétrie thành phố Poitiers ( L“Espace de réflexion éthique” du Centre Hospitalier Universitaire (CHU) La Milétrie de Poitiers), Tiến sĩ Công Pháp Paul-Marie Phan Văn Song được mời nói chuyện về Đạo Phật và Sức khỏe.
Tiến sĩ Paul-Marie Phan Văn Song và chúng tôi đều thành viên của “Nhóm Suy nghĩ –Nghiên Cứu về Đạo đức” của Bệnh viện thành phố Montmorillon, nơi hai em chúng tôi cư ngụ. Cá nhơn chúng tôi là Y sĩ Trưởng khoa Giải phẩu và thành viên của Hội đồng Quản trị Bệnh Viện Montmorillon. Cả hai chúng tôi đều là Sư tử của Hội Sư tử liên tỉnh Lussac-lès-Châteaux-Val de Vienne-Gartempe, khu 42, vùng Trung Tây nước Pháp (103CO).
Chúng tôi có mặt tại Y Viện Đại học (CHU) Milétrie Poitiers vào lúc 17:30. Tôi đi cùng Paul-Marie trong vai trò là đại diện bệnh viện Montmorillon đến tham gia sanh hoạt đồng nghiệp. Nhưng tôi cũng đi cùng Paul-Marie đẻ hỗ trợ anh bạn Sư tử của chúng ta. Giáo sư Roger Gil trưởng khoa Neurologie (Tâm thần), trưởng nhóm “Không gian Suy Nghĩ – Nghiên cứu về Đạo đức” đã sẳn sàng vồn vã chờ đón chúng tôi. Không khí rất anh em và đồng nghiệp. Giáo sư Gil hướng dẫn chúng tôi đi viếng phòng mà CHU đặc biệt dành riêng cho sanh hoạt của “Không gian..”. “Không gian…” hoạt động những ngày thứ ba và thứ năm từ 12giờ30 đến 18giờ30. Một lá thư hằng tháng, cơ quan liên lạc giữa những thành viên và thân hữu, một tủ sách đầy đủ những tài liệu để tham khào nghiên cứu, và một thành viên, nhơn viên của CHU biệt phái là người trách nhiệm quản thủ, “ Không gian..” ra đời và hoạt đông đều đặn từ gần hai năm nay. Làm sao Montmorillon chúng ta có một cơ sở như vậy ? Phương tiện và nhơn sự chưa giải quyết xong mặc dù đầy đủ những cố gắng và sự đóng góp của cắc thành viên.
Hội trường mở cửa 15 phút trước, phòng có thể chứa khoảng 300 người, tất cả những ghế hàng giữa đều đầy người, chúng tôi phỏng định từ 80 đến 100 người. Sanh hoạt vào một chiều thứ ba, vào lúc 18 giờ, xe cộ đi lại khó khăn vì giờ cao điểm giao thông, với một đế tài rất triết học, trong một thế giới chuyên môn, dành riêng cho những cảm tình viên, được một số người như vậy, cũng là khá đông rồi. Dự thính viên rất nhiều người trong giới y khoa. Tôi bắt tay nhiều đồng nghiệp, phần đông chuyên khoa những ngành tâm lý, nội khoa, tâm thần. Paul-Marie nói nhỏ với tôi : “ Mình lo quá ! Toàn là dân nhà nghề cả !”
– Lo gì, bọn tao ngoài nghề chuyên môn ra, chẳng biết gì cả, chẳng bù với mầy, tao nghe mầy nói chuyện nhiều đề tài khác nhau. Mầy là một tay nghiên cứu và diễn giả mầy nghế hơn bọn y khoa tụi tao ! Yên trí đi !.” mình trả lời động viên anh bạn Sư tử nhà.
18 giờ đứng, Giáo sư Roger Gil lên bục, giới thiệu diễn giả Tiến sĩ Paul-Marie Phan Văn Song. Ông kể rằng năm ngoái trong một buổi họp mặt giữa hai nhóm “Suy nghĩ – Nghiên cứu về Đạo đức” giữa hai bệnh viện Poitiers và Montmorillon, tinh cờ, trong buổi ăn trưa sau cuộc họp, ông được ngồi cạnh Tiến sĩ Phan Văn Song. Câu chuyện xoay quanh vấn đề Đạo đức, vô tình câu chuyện dẫn đến Đạo Phật, và ông nhớ mãi những nhận xét của Tiến sĩ Phan Văn Song, và ngay sau khi chia tay, ông đã quyết định tìm một dịp để ông Phan Văn Song thuyết trình về Phật Giáo với quý vị. Hôm nay là dịp ấy, mời quý vị chia xẻ với diễn giả.
Ngay câu đầu tiên bạn Paul-Marie đã tạo ngay những nụ cười thông cảm cho thính giả. Bạn khiêm nhượng giới thiệu mình là một người Thiên Chúa Giáo, và một người hoàn toàn ngoài cuộc ngành Sức khỏe. Ngoài đi Bác sĩ khi bệnh hoạn và uống thuốc đều đều về các bệnh nan y do tuổi về chiều, ông chỉ liên hệ với bệnh viện khi đên thăm bạn bè hoặc lên giường bệnh. Chấp nhận nói chuyện về Phật Giáo đã là một thách thức rồi. Càng thách thức hơn nữa là trước mặt quý vị, là những nhà chuyên nghiệp ngành Sức khoẻ. Và, vẫn với cái giọng nói chuyện quen thuộc, Paul-Marie “kể” Phật Giáo cho mọi người nghe. Paul-Marie không đọc một bài tham luận, anh kể chuyện. Văn của Paul-Marie là văn kể chuyện. Anh kể Phật Giáo xuất phát từ bên Ấn độ, anh kể những hệ phái, khác biệt giữa Tiểu thừa và Đại Thừa. Phật giáo Tây tạng với bốn hệ phái, hệ phái thứ tư ra đời từ thế kỷ thứ 14 được thế giới biết đến nhiều, với Đức Đạt Lai Lạt Ma. Rồi anh kể hành trình phát triển của Đạo Phật: làm sao Phật Giáo đến Việt Nam, rồi Phật Giáo qua Tàu, qua Nhựt. Phật Giáo qua Tàu trộn với ảnh hưởng Đạo Lão để tạo môn phái Ch’an, qua Cao Ly rồi đến Nhựt để biến thành Phật Giáo Zen.. Và nay từ ngữ Zen đi vào ngôn ngữ bình dân Pháp qua từ ngữ “ Hãy Zen đi !” – Sois Zen ! ” Khi muốn khuyên nhũ một ai “Hảy bình tỉnh, bình tâm, hạ hỏa, bớt nóng đi !”
Paul-Marie nói đến Sức khoẻ và quan niệm sức khỏe của âu tây. Paul-Marie nói đến Sức khỏe và cái Nghiệp theo quan niệm Phật Giáo. Bệnh do Nghiệp, nhưng Bệnh cũng do Bất hòa. Con người sống trong hài hòa với vũ trụ, với môi sanh, bệnh là cuộc sống bất ổn, không hài hòa. Sanh Lão bệnh tử, rồi sanh tử, rồi luân hồi, con người không thể không tránh được vì vậy phải con người phải sống trong cái hằng ngày, cho nó có hài hòa, sống với cái ở ngay đây và cái ngay bây giờ – ici et maintenant.
Cái Nghiệp tạo cho ta cái Luân lý, cái Đạo đức. Nghiệp là cái Quả nhận của kiếp trước, nhưng Nghiệp cũng là cái Nhân của kiếp sau. Cái Quả ta không kiểm soát được, nhưng cái Nhân ta kiểm soát được, và ta có thể tạo những kết quả tốt hay xấu cho đời sống sau của chúng ta. Sống đàng hoàng, đạo đức ta sẽ tạo cái Quả tốt cho kiếp sau. Sống đàng hoàng tử tế ta có thể làm giảm cái Quả nhận được từ kiếp trước. Question de crédit et de débit. Paul-Marie ví kiếp con người như một trương mục ngân hàng với hai cột Cộng và Trừ. Còn về Hài hòa, nếu ta biết sống chừng mực, hài hòa với thế giới nhơn sanh môi trường chung quanh chúng ta thì chúng ta gặt hái được hiệu quả tốt. Còn chúng ta bê tha, rượu, chè, ăn uống vô kỷ luật bừa bải thì thân thể chúng ta sẽ nổi loạn và bệnh hoạn sẽ đến.
Bằng những thí dụ, bằng những dẫn giải, Paul-Marie dẫn dắt hội trường đi vào vũ trụ của Phật Giáo. Những quan niệm khó khăn, Paul-Marie cố gắng tháo gỡ. Và cuối cùng Paul-Marie nói tới phương pháp ngồi Thiền, và cho biết hiện nay phương pháp Thiền (méditation) được nhiều vị y sĩ Pháp xử dụng để điều trị nhiều bệnh khác nhau rất thành công.
Đúng 43 phút, Paul-Marie dứt bài nói chuyện và cám ơn các thính giả. Hội trường đứng lên vỗ tay (standing ovation) diễn giả. Giáo sư Roger Gil lên bực tiếp lời cám ơn diễn giả và tỏ ý thán phục Paul-Marie đã giữ đúng thời gian cho phép nói chuyện.
Cuộc Thảo luân bắt đầu rất hào hứng. Paul-Marie có cái may mắn là hôm ấy có hai nữ thính giả là Phật tử, nên hai vị ấy đã trả lời hộ Paul-Marie những cái khúc mắc về giáo lý nhà Phật. Và ông bạn ta, kết luận bằng cách so sánh giữa hai cái nhìn tổng hợp ( synthétique) của Á đông và Phật giáo, và cái nhìn phân tách ( analytique ) của Tây âu và Thiên Chúa giáo. Nhưng cuối cùng, phải chăng cũng cái hài hòa, cái trung dung, cái đạo đức vẫn là cái chánh để con người có Sức khỏe, Sức khỏe tâm thần, Sức khỏe thể xác, Sức khỏe đạo đức cá nhơn nói riêng, Sức khỏe Xã hội nói chung. Men Sana in corpore sano.
Merci Lion Paul-Marie, cám ơn Sư tử Paul-Marie, cám ơn các bạn Lions.
Xin chào quý bạn, hẹn thư sau.
Christian Tavilien,
phóng viên Nguyệt san The Lions
Nam Linh chuyển ngữ
1er Novembre 2010
Lussac-lès-Châteaux, Val de Vienne, Gartempe. Z42, 301 CO.
