Thơ Hồ Xuân Hương

  

Đánh Cờ
Hồ Xuân Hương
  
Chàng với thiếp đêm khuya trằn trọc, 

Đốt đèn lên đánh cuộc cờ người. 

Hẹn rằng đấu trí mà chơi, 

Cấm ngoại thuỷ không ai được biết. 

Nào tướng sĩ dàn ra cho hết, 

Để đôi ta quyết liệt một phen. 

Quân thiếp trắng, quân chàng đen, 

Hai quân ấy chơi nhau đà đã lửa. 

Thọat mới vào chàng liền nhảy ngựa, 

Thiếp vội vàng vén phứa tịnh lên. 

Hai xe hà, chàng gác hai bên, 

Thiếp thấy bí, thiếp liền ghểnh sĩ. 

Chàng lừa thiếp đương khi bất ý, 

Đem tốt đầu dú dí vô cung, 

Thiếp đang mắc nước xe lồng, 

Nước pháo đã nổ đùng ra chiếu. 

Chàng bảo chịu, 

thiếp rằng chẳng chịu 

Thua thì thua quyết níu lấy con. 

Khi vui nước nước non non, 

Khi buồn lại giở bàn son quân ngà 

  

Giếng ấy thanh tân, giếng lạ lùng. 

Cầu trắng phau phau đôi ván ghép, 

Nuớc trong leo lẻo một dòng thông! 

Cỏ gà lún phún leo quanh mép, 

Cá giếc le te lách giữa dòng. 

Giếng ấy thanh tân ai đã biết? 

Đố ai dám thả nạ rồng rồng
 
  

Thân em như quả mít trên cây. 

Da nó xù xì, múi nó dầy. 

Quân tử có thương thì đóng cọc, 

Xin đừng mân mó, nhựa ra tay 

  

Hang cắc cớ
Hồ Xuân Hương
 
Trời đất sinh ra đá một chòm, 

Nứt làm hai mảnh hỏm hòm hom. 

Kẽ hầm rêu mốc trơ toen hoẻn, 

Luồng gió thông reo vỗ phập phòm. 

Giọt nước hữu tình rơi lõm bõm, 

Con đường vô ngạn tối om om. 

Khen ai đẽo đá, tài xuyên tạc, 

Khéo hớ hênh ra lắm kẻ dòm. 

   

Kiếp Tu Hành
Hồ Xuân Hương

Cái kiếp tu hành nặng đá đeo, 

Ṿây mà chút tẻo tèo teo 

Thuyền cừ cương muốn về Tây Trúc 

Trái gió cho nên phải lộn leo. 

   

Thương
Hồ Xuân Hương 

Há dám thương đâu kẻ có chồng, 

Thương vì một nỗi hãy còn không. 

Thương con cuốc rũ kêu mùa Hạ, 

Thương cái bèo non giạt bể Đông. 

Thương cha mẹ nhện vương tơ lưới, 

Thương vợ chồng Ngâu cách mặt sông. 

ấy thương quân tử thương là thế, 

Há dám thương đâu kẻ có chồng. 

   

Vịnh cái quạt
Hồ Xuân Hương  

Vịnh cái quạt (1) 
Mười bảy hay là mười tám đây 

Cho ta yêu dấu chẳng dời tay. 

Mỏng dày từng ấy, chành ba góc 

Rộng hẹp dường nào, cẵm một cay. 

Càng nóng bao nhiêu thời càng mát. 

Yêu đêm chưa phi lại yêu ngày. 

Hồng hồng má phấn duyên vì cậy. 

Chúa dấu vua yêu một cái này.    

Vịnh cái quạt (2)

Một lỗ xâu xâu mấy cũng vừa, 

Duyên em dính dán tự bao giờ, 

Chành ra ba góc da còn thiếu, 

Khép lại đôi bên thịt vẫn thừa. 

Mát mặt anh hùng khi tắt gió, 

Che đầu quân tử lúc sa mưa. 

Nâng niu ướm hỏi người trong trướng, 

Phì phạch trong lòng đã sướng chưa? 

   

Dệt vải
Hồ Xuân Hương
   
Thắp ngọn đèn lên thấy trắng phau, 

Con cò mấp máy suốt đêm thâu. 

Hai chân đạp xuống năng năng nhắc, 

Một suốt đâm ngang thích thích mau. 

Rộng, hẹp, nhỏ, to, vừa vặn cả. 

Ngắn, dài, khuôn khổ cũng như nhau. 

Cô nào muốn tốt ngâm cho kỹ, 

Chờ đến ba thu mới dãi mầu 

  

Đèo Ba Dội
Hồ Xuân Hương
  
Một đèo, một đèo, lại một đèo, 

Khen ai khéo tạc cảnh cheo leo. 

Cửa con đỏ loét tùm hum nóc, 

Hòn đá xanh rì lún phún rêu. 

Lắt lẻo cành thông cơn gió thốc, 

Đầm đìa lá liễu giọt sương gieo. 

Hiền nhân quân tử ai là chẳng 

Mỏi gối chồn chân vẫn muốn trèo. 

(1) Đèo Ba Dội hay Ba đèo tên chữ là đèo Tam Điệp,
thuộc huyện Tống Sơn, tỉnh Thanh Hoá. 

  

Đánh Đu
Hồ Xuân Hương
  
Tám cột khen ai khéo khéo trồng, 

Người thì lên đánh, kẻ ngồi trông. 

Trai đu gối hạc khom khom cật, 

Gái uốn lưng ong ngửa ngửa lòng. 

Bốn mảnh quần hồng bay phất phới. 

Hai hàng chân ngọc duỗi song song. 

Chơi xuân ai biết xuân chăng tái! 

Cột nhổ đi rồi, lõ bỏ không. 

   

Mời ăn Trầu
Hồ Xuân Hương

Quả cau, nho nhỏ, miếng trầu ôi, 

Này của Xuân Hương đã quệt rồi. 

Có phải duyên nhau thì thắm lại 

Đừng xanh như lá, bạc như vôi. 

  

   

Qua kẽm trống
Hồ Xuân Hương 
  
Hai bên thì núi, giữa thì sông, 

Có phải đây là kẽm Trống không? 

Gió đập cành cây khua lắc cắc, 

Sóng dồn mặt nước vỗ long bong. 

trong hang đá hơi còn hẹp, 

Ra khỏi đầu non đã rộng thùng. 

Qua cửa mình ơi, nên ngắm lại, 

Nào ai có biết nỗi bưng bồng. 

  

 
Bùi Xuân Phái [phác thảo]

Tát Nước
Hồ Xuân Hương 
  
Đang cơn nắng cực chửa mưa tè, 

Rủ chị em ra tát nước khe. 

Lẽo đẽo chiếc gầu ba góc chụm, 

Lênh đênh một ruộng bốn bờ be. 

Xì xòm đáy nước mình nghiêng ngửa, 

Nhấp nhỏm bên bờ đít vắt ve. 

Mải miết làm ăn quên cả mệt, 

Dang bang một lúc đã đầy phe. 

 

Thiếu nữ ngủ ngày
Hồ Xuân Hương 
  
Mùa hè hây hẩy gió nồm đông, 

Thiếu nữ nằm chơi quá giấc nồng. 

Lược trúc chải cài trên mái tóc, 

Yếm đào trễ xuống dưới nương long. 

Đôi gò Bồng đảo sương còn ngậm, 

Một lạch Đào nguyên nước chửa thông. 

Quân tử dùng dằng đi chẳng dứt, 

Đi thì cũng dở, ở không xong.  

  

Tranh hai Tố nữ
Hồ Xuân Hương 

Hỏi bao nhiêu tuổi hỡi cô mình? 

Chị cũng xinh mà em cũng xinh. 

Đôi lứa như in tờ giấy trắng, 

Nghìn năm còn mãi cái xuân xanh. 

Phiếu mai chi dám tình trăng gió, 

Bồ liễu thôi đành phận mỏng manh. 

Còn thú vui kia sao chẳng thấy, 

Trách ông thợ vẽ khéo vô tình! 

   

Tự Tình
Hồ Xuân Hương 

Canh khuya văng vẳng trống canh dồn. 

Trơ cái hồng nhan với nước non. 

Chén rượu hương đưa, say lại tỉnh, 

Vừng trăng bóng xế, khuyết chưa tròn. 

Xuyên ngang mặt đất, rêu từng đám, 

Đâm toạc chân mây, đá mấy hòn. 

Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại, 

Mảnh tình san sẻ tí con con. 

  

Chùa xưa 
Hồ Xuân Hương 
  
Thày tớ thung dung dạo cảnh chùa, 

Thơ thì lưng túi, rượu lưng hồ. 

Cá khe lắng kệ, mang nghi ngóp, 

Chim núi nghe kinh, cổ gật gù. 

Then cửa từ bi chen chật cánh, 

Nén hương tế độ cắm đầy lô. 

Nam mô khẽ hỏi nhà sư tí, 

Phúc đức như ông được mấy bồ? 

  

Quán Nước Bên Đường
Hồ Xuân Hương 

Đứng tréo trông theo cảnh hắt heo, 

Đường đi thiên thẹo, quán cheo leo. 

Lợp lều, mái cỏ tranh xơ xác, 

Xỏ kẽ, kèo tre đốt khẳng kheo. 

Ba trạc cây xanh hình uốn éo, 

Một dòng nước biếc, cỏ leo teo. 

Thú vui quên cả niềm lo cũ, 

Kìa cái diều ai thả lộn lèo 

   

Ốc nhồi 
Hồ Xuân Hương 

  
Bác mẹ sinh ra phận ốc nhồi, 

Đêm ngày lăn lóc đám cỏ hôi. 

Quân tử có thương thì bóc yếm, 

Xin đừng ngó ngoáy lỗ trôn tôi. 

  

Động Hương Tích  
Hồ Xuân Hương 
  
Bày đặt đá ai khéo khéo phòm, 

Nứt ra một lõ hỏm hòm hom, 

Người quen cõi Phật chen chân xọc, 

Kẻ lạ bầu tiên mỏi mắt dòm 

Giọt nước hươu tình rơi thánh thót, 

Con thuyền vô trạo cúi lom khọm 

Lam tuyền quyết cả phồn hoa lại, 

Rõ khéo trời già để dở dom