Hai xì căn đan chấn động Anh và Mỹ. Tờ báo News of the World rất lâu đời ở Anh phải đóng cửa. Ngôi sao truyền hình CNN, người dẫn chương trình HLN rất ăn khách mới vừa bị hố khi Toà án Mỹ phán quyết vô tội một người mẹ bị Nancy Grace qua nhiều shows đã đề quyết đó là người mẹ ấy đã giết con để được sống theo ý thích ở các họp đêm. Hai xì căn đan này làm chánh phủ Anh bị ảnh hưởng và lung lay “đế quốc Murdoch» và ngôi sao sáng truyền hình CNN là Nancy Grace hành động như phán quan truyền thông mất uy tín.
Vụ thứ nhứt.
Tuần báo News of the World là tờ báo chuyên phanh phui và đi những tin giựt gân, đã có mặt 168 năm ở Anh, phát hành 2 triệu 8 số mỗi kỳ phải tự đóng vào ngày 7/7/2011. Lý do vì bị phát giác nghe lén điện thoại, xem lén điện thư và hối lộ cảnh sát để mua tin.
Cả một làn sóng phản ứng đã dâng lên trong công luận. Làm lung lay vương quốc truyền thông News Corporation của nhà tài phiệt Ruppert Murdoch gồm nhiều cơ quan truyền thông nổi tiếng từ báo giấy, và truyền hình ở Mỹ, Anh, Úc như Wall Street Journal, Times, The Sun, The New York Post… và báo mạng ở khắp các lục địa, và có ảnh hưởng đáng kể trong đời sống chính trị của nhiều quốc gia sở hữu chủ báo News of the World ỏ Anh và nhiều tờ báo lớn ở Mỹ bị lung lay. Ông Ruppert Murdoch phải từ Mỹ bay sang Anh để tìm cách cứu vãn.
Ông Murdoch và con tự ý đóng cửa News of the World trước, có lẽ lo ngại trách nhiệm hình, hộ và ảnh hưởng đến công ty truyền thông siêu quốc gia từ Mỹ, Úc sang Anh.
Thủ Tướng David Cameron có thể bị ảnh hưởng. Andy Coulson vốn là tổng biên tập tuần báo News of the World, từng là cố vấn báo chí của TT Cameron mới từ chức hồi đầu năm. Ông Coulson làm chủ bút cho báo này 4 năm rưỡi đã bị bắt và quản thúc tại gia chờ điều tra và ra toà. TT Anh bó buộc phải lên tiếng và tuyên bố sẽ cho mở hai cuộc điều tra pháp lý của toà án và của tổ chức độc lập liên quan đến đạo đức truyền thông.
Hành động của tuần báo News of the World trong nội vụ là trái đạo lý và pháp lý. Báo đã khai thác niềm đau nỗi khổ của người khác, nhân viên của tờ báo nghe lén điện thoại của gia đình các nạn nhân vụ khủng bố ngày 7/7/2005 tại Anh, cùng vụ lấy trộm và xóa bỏ các thông tin trong máy di động của một thiếu nữ bị bắt cóc và giết hại năm 2002. Báo đã hối lộ cho cảnh sát để mua các thông tin về các vụ án hình sự.
Nghề và thói quen của báo này đã gần thành bản chất thứ hai là dùng thám tử tư để nghe lén điện thoại, cướp lấy hộp chứa lời nhắn của các điện thoại di động của những nạn nhân hay của thân nhân của các vụ án hình sự.
Báo đã làm bậy như thế đối với khoảng bốn ngàn người – chánh trị gia, nhân sĩ, lực sỉ, và nạn nhân của nhiều vụ án hình, chánh tri, v.v… Trong đó có thân nhân những quân nhân Anh hy sinh cho Tổ Quốc ở Afghanistan và Iraq.
Xì căn đan của báo này vượt qua việc bươi móc đời tư, chuyện riêng của cá nhân tạo hấp dẩn, thỏa mãn tính hiếu kỳ, thích cái lạ của quần chúng đề kiếm tiền, quảng cáo và bán nhiều báo. Báo News of the World đã dùng tiền đề hối lộ cảnh sát mua chuộc tin. Báo đã hối lộ cho cảnh sát 100.000 bảng Anh để lấy tin lẽ ra cảnh sát không được tiết lộ.
Cách làm báo của báo này thường bị cáo giác là đầy tranh cãi nếu không muốn nói là trái luật, khi nhơn danh quyền giữ độc quyển tin tức đã bí mật dùng máy thu âm, thu hình hay nhà báo đội lốt khác để săn tin. Tiêu biểu như phóng viên của báo này chuyên về hoàng triều Anh và người thám tử tư mà báo này mướn là Glenn Mulcaire, đã bị truy tố và phạt tù qua một xì căn đan nghe lén hồi năm 2007.
Vụ thứ hai
Một người dẫn chương trình truyền hình hành động như một phán quan truyền thông. Đó là Nancy Grace, “ngôi sao” của truyền hình CNN của Mỹ. Trong nhiều tháng liền qua nhiều shows HLN của Bà, Bà đã kết án một người mẹ giết con. Bà nói trước như tuyên án Casey Anthony 25 tuổi người mẹ độc ác giết con để được sống theo ý thích ở các họp đêm sẽ bị tử hình
Nhưng bồi thẩm đoàn và chánh án của toà án tư pháp Mỹ đã tha bổng Casey Anthony vì vô tội, không có bằng cớ.
Thay vì ngưng ở đó, Nancy Grace điên tiết lên, ngày 5 tháng 7, với cái nhìn đổ lửa tuyên bố trên truyền hình, show HLN của Bà, bà không để yên cho những bồi thẩm gà nuốt dây thun đó ngăn cản công lý.
Bà là người có thế lực trên CNN vì ngày này qua ngày nọ, tháng nọ qua tháng kia trên CNN, Bà gây xúc động, đủ hỉ nộ ái ố lạc dục, làm cho show của Bà hấp dẩn khiến hàng triệu người theo dõi. CNN kiếm được nhiều quảng cáo bảo trợ và nhiều người xem tự nhiên là phải gắn CNN có trả tiền tháng và Bà được thù lao rất cao như sao hát bóng vậy.
Trong vụ Casey Anthony Bà dàn dựng, đạo diễn đưa lên cho hàng triệu khán thích giả xem. Những nhân chứng lên bôi tro trét trấu người mẹ mà Nancy Grace gọi là giết con. Bà đưa ra vật chứng như những món đồ chơi đầy gợi cảm của đứa con bị giết. Và Bà trình bày cuộc điều tra như cảnh sát, dự thẩm. Bà tố cáo như biện lý và kêu án như quan toà trên show của Bà trên CNN.
Với cách dàn dựng và đạo diễn như vậy, một nhà báo phải lêu lên,”trong môi trường kích động xúc cảm gần như cuồng nhiệt như vậy, mọi người sẽ la lên có tội, có tội.”
Nhưng ngôi sao và phán quan truyền thông này không chịu thua tòa án Mỹ. Nancy tuyên bố sẽ đưa người mẹ được toà án xử vô tội đó ra trước toà án mà Bà gọi là toà án dư luận. Bà dùng thì giờ của show HLN, kêu gọi “quần chúng nhân dân”, khách qua đường tụ họp trước cửa một nhà hàng mà các luật sư biện hộ cho ngượi mẹ hẹn nhau giải lao để chống đối phán quyết của tòa án tư pháp.
Bà làm giống như CS đưa ngừơi mà CS cho là có tội để cho dân đấu tố thời CS hay cho dân chúng bêu riếu, liện đá như thời trung cổ.
Casey Anthony được tha bổng vì vô tội, không có bằng cớ
Ba và sau cùng
Qua xì căn đan tờ báo lá cải News of the World, chánh quyền và công luận cho rằng ủy hội truyền thông chuyên xem xét những khiếu nại liên quan đến truyền thông của Anh đã quá lơ là đối với báo chí. Hội này tỏ ra vô trách nhiệm trước những mánh khoé, xảo thuật phóng sự, điều tra, phỏng vấn như tra tấn của nhà báo.
Những nhà báo này lợi dụng quyền tự do báo chí, nhơn danh quyền được thông tin của công chúng và tự coi mình là hiện thân của đệ tứ quyền và buộc thiên hạ xem quyền tự do báo chí là tuyệt đối, là thiêng liêng, thần thánh.
Qua xì căn đan Nancy Grace, “ngôi sao” của truyền hình CNN của Mỹ hành động như quan toà truyền thông, người ta thấy quyền tự do báo chi không thể là quyền tuyệt đối. Nhá báo là con người có đúng có sai. Nhà truyền thông, báo chí, phát thanh, phát hình, không phải là nhân viên công lực làm nhiệm vụ truy tố, xử án người khác.
Quan niệm đó sai, trái với đạo lý truyền thông, báo chí đưa tin người đọc nhận định. Báo chí không giáo dục quần chúng, không dẩn dắt dư luận vì một vài cái đầu của một cơ quan truyền thông không khôn hơn quần chúng.
Tu chính án bảo vệ quyền tự do báo chí nhưng không chấp nhận sư lạm dụng biến báo chí thành toà án truyền thông, nhà báo thành cảnh sát điều tra xét hỏi, biện lý truy tố, chánh án xử án.
Nghiên cứu tài liệu qua các cuộc thảo luận và biểu quyết tu chính án, người ta thấy tinh thần tu chính án không chấp nhận cho cơ quan truyền thông viện lẽ sống còn kiếm quảng cáo, kiếm lời, tạo hấp dẩn quá lố, một cách thiếu đạo đức. Xin mượn lời James Poniewozik bình luận trên tạp chí Time để kết thúc bài viết này: “CNN phải hổ thẹn khi đã để những tính toán tiển tài và số khán thính giả lên trên những đòi hỏi về tính lương thiện trong việc trình bày.” Tính lương thiện nói ở đây là đạo đức truyền thông.
Vi Anh
