Người có bằng lái xe tại Hoa Kỳ ai cũng ngại bị ticket giao thông trong lúc lái xe, vì hậu quả có thể là phải trả tiền phạt cho tòa án, và bị tăng tiền bảo hiểm xe nếu lỗi vi phạm tạo điểm xấu trên hồ sơ lái xe. Thêm vào đó, nếu bị quá nhiều ticket hay trong các trường hợp vi phạm nghiêm trọng, bằng lái xe có thể bị treo và sẽ mất quyền lái xe. Tuy nhiên, ít ai sử dụng xe cộ hàng ngày ở Mỹ mà không bị ticket giao thông. Theo ước lượng của Hội Những Người Lái Xe tại Hoa Kỳ (National Motorists Association), mỗi năm có đến 50 triệu người lái xe bị ticket vì phạm luật giao thông trên khắp các tiểu bang Hoa Kỳ.
Ticket giao thông tại Hoa Kỳ thật ra không phải là giấy phạt, mà chỉ là một giấy báo hầu tòa (Notice to Appear) có mục đích cho người lái xe biết đã bị cảnh sát cáo buộc vi phạm luật giao thông. Người lái xe khi ký nhận ticket không phải là nhận lỗi, nhưng chỉ là để cam kết sẽ đến tòa đúng thời hạn đã ghi trên ticket, và có quyền được tòa án xét xử theo luật định. Vì vậy, nếu người lái xe từ chối ký nhận ticket, có nghĩa là không chịu cam kết sẽ ra tòa, cảnh sát có thể bắt giữ và tạm giam đương sự để chờ gặp quan tòa.
Trên nguyên tắc, các vi phạm giao thông ở Mỹ được chia thành hai loại: “Moving violation” và “non moving violation”.
Cách tổng quát, “moving violation” bao gồm tất cả những trường hợp vi phạm khi xe đang trong tình trạng chuyển động, từ những vi phạm thông thường như chạy quá tốc độ hạn định, không dừng ở đèn đỏ hay bảng stop, quẹo xe hay qua mặt trái phép, không nhường người đi bộ, v.v…, cho đến các trường hợp vi phạm nghiêm trọng như lái xe trong lúc say rượu, gây tai nạn rồi bỏ chạy, ngộ sát bằng xe v.v… Theo luật giao thông tại khắp các tiểu bang, một số vi phạm “moving violation” sẽ tạo điểm xấu trên hồ sơ lái xe của người bị ticket nếu đương sự nhận lỗi hay bị tòa xét là có lỗi. Trong một vài trường hợp vi phạm nghiêm trọng, bằng lái xe của người bị ticket có thể bị treo, và người vi phạm cũng có thể bị phạt tù giam.
Kế đến là loại vi phạm “non-moving violation”, bao gồm những trường hợp vi phạm không liên hệ đến sự chuyển động của xe, ví dụ như không có bảo hiểm xe, giấy đăng bộ xe hay bằng lái hết hạn, v.v… “Non-moving violation” còn bao gồm các vi phạm mà người bị ticket có thể giải quyết bằng cách sửa sai sự vi phạm, còn được gọi là “fix-it ticket”, ví dụ như xe có những bộ phận thiếu an toàn, kiếng xe quá đậm, v.v…, và cũng gồm luôn cả những vi phạm đậu xe trái phép (parking violation).
Luật lệ giao thông tại các tiểu bang Hoa Kỳ nói chung đều có những điểm căn bản giống nhau, nhưng mỗi tiểu bang cũng có thêm những điều luật khác nhau được áp dụng giới hạn trong phạm vi tiểu bang đó mà thôi. Điển hình là mỗi tiểu bang thường có sự khác biệt về luật lệ liên quan đến tốc độ, mức phạt của các loại vi phạm, vấn đề bảo hiểm trách nhiệm của người lái xe, giới hạn sử dụng điện thoại cầm tay trong lúc lái xe, v.v… Và bài viết này chỉ xin đề cập một vài điểm căn bản liên quan đến vấn đề ticket giao thông tại tiểu bang California, là nơi có số lượng người gốc Việt đông đảo nhất nước Mỹ.
Tại California, luật lệ giao thông áp dụng dựa trên bộ luật California Vehicle Code (CVC), được quốc hội tiểu bang tu chính và sửa đổi hàng năm. Căn cứ vào bộ luật CVC, hầu hết các vi phạm giao thông tại California được xếp vào hạng “infraction”, nghĩa là những vi phạm có tính cách thông thường. Trong các trường hợp vi phạm này, cảnh sát sẽ yêu cầu người lái xe ký nhận ticket, rồi sau đó nội vụ sẽ được giải quyết hay xét xử tại tòa án giao thông (traffic court) của quận hạt nơi xảy ra vi phạm. Người bị ticket “infraction” nếu tự ý nhận lỗi hay bị tòa xét là có lỗi, sẽ phải đóng tiền phạt vạ chứ không bị phạt tù giam, ngoại trừ những trường hợp không chịu đến tòa đúng hạn để giải quyết ticket, sẽ bị tòa ký lệnh tầm nã và sau đó có thể bị bắt giữ rất phiền phức.
Ngoài các vi phạm “infraction” thông thường, một số vi phạm về giao thông tại California có tính cách nghiêm trọng hơn, được xếp vào hạng “misdemeanor” (khinh tội), hoặc “felony” (trọng tội). Trong các trường hợp vi phạm này, cảnh sát có quyền tạm giữ người lái xe. Sau đó nội vụ sẽ được xét xử tại tòa án hình sự (criminal court) của quận nơi xảy ra vi phạm, và người vi phạm có thể bị phạt tù giam nếu bị kết tội trước tòa án. Ví dụ điển hình của các vi phạm giao thông nghiêm trọng là lái xe khi say rượu hay say thuốc, đụng xe rồi bỏ chạy, ngộ sát bằng xe, v.v…
Cũng giống như trên các tiểu bang Hoa Kỳ, người lái xe tại California vi phạm luật giao thông sẽ được cảnh sát yêu cầu ký nhận một ticket. Ngoại trừ một vài trường hợp vi phạm mà ticket có ghi rõ là người vi phạm bắt buộc phải ra trình diện trước tòa (mandatory appearance), hầu hết những người lái xe bị ticket vì các vi phạm “infraction” thông thường tại California đều có thể giải quyết nội vụ hoặc được tòa án xét xử mà không cần phải ra tòa. Và nếu đem so sánh với luật giao thông của các tiểu bang khác tại Hoa Kỳ, luật lệ California lâu nay có phần dễ dàng hơn cho người bị những ticket thông thường muốn được tòa án xét xử nếu thấy mình không có lỗi, hay đã bị cảnh sát phạt oan.
Quyền của người lái xe tại California sau khi nhận ticket:
Sau khi ký nhận một ticket vì các vi phạm có tính cách thông thường, người bị ticket giao thông tại California sẽ nhận thêm một giấy báo nhắc nhở (courtesy notice) do tòa án gửi đến tận nhà. Tuy nhiên, nếu gần đến ngày ghi ở cuối giấy phạt mà không nhận đuợc giấy báo nhắc nhở, người bị ticket cần phải liên lạc với tòa để hỏi tin tức.
Khi nhận được giấy báo nhắc nhở, và nếu đó là từ một ticket có thể giải quyết bằng cách sửa sai sự vi phạm (fix-it ticket), người bị ticket cần phải theo các hướng dẫn trên giấy báo để tiến hành việc sửa sai sự vi phạm. Sau đó nộp các giấy tờ cần thiết cùng với lệ phí hành chánh cho tòa theo thời hạn quy định. Ticket loại này sau khi giải quyết đúng cách sẽ được hũy bỏ và không ảnh hưởng đến hồ sơ lái xe của người bị ticket.
Nếu giấy báo nhắc nhở là từ một ticket liên quan đến các vi phạm “infraction” thông thường và trên ticket không có ghi khoản bắt buộc người vi phạm phải ra trình diện tòa án, người bị ticket sẽ có những lựa chọn sau đây:
1. Nếu muốn nhận lỗi và không cần ra tòa, phải gửi cho tòa án số tiền bảo chứng (bail) có ghi trên giấy báo nhắc nhở, thường được gọi là tiền phạt, theo đúng thời hạn mà tòa đã ấn định. Làm như vậy, người bị ticket kể như đã tự ý nhận lỗi mà không cần tòa án xét xử, tiền bail sẽ bị tòa giữ luôn xem như là tiền đóng phạt, và ticket cũng kể như đã được giải quyết xong. Người bị ticket cũng có thể trực tiếp đến tòa trước thời hạn ghi trên giấy báo để tuyên bố nhận lỗi (plead guilty) và xin giảm tiền phạt, rồi đóng tiền phạt hay xin trả góp.
Khi đã nhận lỗi và chịu đóng phạt, người bị ticket có thể bị điểm xấu trong hồ sơ lái xe. Đối với người bị ticket mà hội đủ điều kiện học lớp giao thông (traffic school) để hồ sơ lái xe không bị điểm xấu, có thể đóng thêm tiền cho lớp học, và sau đó phải học xong trong một thời hạn do tòa ấn định.
Ngoài ra, tùy theo quy định của tòa án giao thông nơi xảy ra vi phạm, người bị ticket cũng được phép xin triễn hạn giải quyết ticket bằng cách gọi điện thoại hay trực tiếp đến tòa, hoặc qua trang web của tòa trên hệ thống internet, nếu có.
2. Nếu thấy mình không thật sự có lỗi và muốn yêu cầu được tòa án xét xử theo luật định, người bị ticket “infraction” có thể áp dụng một trong hai cách thức sau đây:
Cách thứ nhất là trực tiếp đến tòa đúng thời hạn ghi trên giấy báo, hoặc gửi thư bảo đảm đến tòa ít nhất là 5 ngày trước thời hạn đó, để tuyên bố không nhận lỗi (plead not guilty), và sẽ được tòa cho biết ngày xét xử nội vụ. Người bị ticket cũng phải đóng truớc cho tòa số tiền bail trong lúc chờ tòa xử, và phải có mặt tại tòa trong ngày xét xử nội vụ. Nếu được tòa xét là không có lỗi, tiền bail sẽ được tòa gửi trả lại. Trường hợp bị tòa xét là có lỗi, người bị ticket sẽ không được học traffic school dầu hội đủ điều kiện, và có thể bị điểm xấu trong hồ sơ lái xe. Sau phiên xử, người bị ticket nếu không đồng ý với phán quyết của tòa cũng có quyền chống án (appeal), nhưng thủ tục này khá phức tạp và mất nhiều thời giờ nên ít ai muốn theo đuổi. Các phiên xử về những vi phạm “infraction” tại tòa án giao thông ở California diễn ra rất đơn giản, và viên cảnh sát đã ghi ticket cũng phải có mặt để chứng minh lỗi vi phạm của người bị ticket. Nếu người cảnh sát đó vắng mặt trong phiên xử, quan tòa bắt buộc phải hủy bỏ ticket, bất luận người bị ticket có lỗi hay không.
Cách thứ hai là gửi thư bảo đảm đến tòa ít nhất là 5 ngày trước thời hạn ghi trên giấy báo để yêu cầu được tòa xét xử dựa vào lời khai viết (Trial by Written Declaration). Đây là hình thức một phiên tòa bằng thư, và người bị ticket không cần phải có mặt trước tòa. Khi nhận được thư yêu cầu, tòa án sẽ gửi cho người bị ticket những hướng dẫn cần thiết để đương sự trình bày tình tiết của nội vụ trên một tờ khai sự thật, rồi ký tên và gửi trở lại cho tòa trong thời hạn mà tòa đã quy định. Người bị ticket cũng bắt buộc phải nộp trước cho tòa số tiền bail của ticket. Sau đó, tòa án cũng sẽ yêu cầu viên cảnh sát đã ghi ticket phải gửi cho tòa những thông tin và chứng cớ vi phạm của người bị ticket, rồi quan tòa sẽ xét xử nội vụ dựa vào các chứng từ đã nhận được, không cần sự hiện diện của người bị ticket và của viên cảnh sát đã biên phạt, và sẽ gửi phán quyết của tòa đến cho người bị ticket.
Nếu phán quyết của tòa cho biết là người bị ticket không có lỗi, tòa sẽ gửi trả lại cho đương sự số tiền bail đã nộp. Trong trường hợp bị tòa xử có lỗi, người bị ticket sẽ không được phép học traffic school dầu hội đủ điều kiện, và có thể bị điểm xấu trong hồ sơ lái xe. Nếu không đồng ý với phán quyết của tòa sau khi xét xử ticket dựa vào lời khai viết, luật California còn đặc biệt cho phép người bị ticket có quyền yêu cầu tòa xử lại toàn bộ nội vụ trong một phiên xử mới tại tòa án (Trial De Novo). Trong phiên xử mới này, người bị ticket và cả viên cảnh sát đã ghi ticket đều phải có mặt trước tòa. Nếu viên cảnh sát đó vắng mặt, tòa cũng bắt buộc phải hủy bỏ ticket, dầu rằng trước đó người bị ticket đã bị xét là có lỗi trong lần xử dựa vào lời khai viết.
Khách quan mà nhận xét, người lái xe tại California khi bị những ticket thông thường, sẽ có nhiều lợi điểm nếu yêu cầu được tòa xét xử dựa vào lời khai viết. Bằng vào cách này, người bị ticket trước hết sẽ có đủ thời gian để giải thích cụ thể các tình tiết của nội vụ trên giấy trắng mực đen cho quan tòa thẩm định. Đây là việc mà nhiều người sẽ không đủ bình tỉnh và thời gian để thực hiện khi phải ra đứng trước tòa. Kế đến, sẽ không phải mất thời giờ hay phải nghỉ làm việc để ra hầu tòa, là một việc mà nhiều người khi bị ticket tại những quận quá xa nơi cư trú sẻ khó có thể làm được. Thêm vào đó, nếu bị xét là có lỗi, vẫn còn cơ hội được tòa án đem nội vụ ra xử lại từ đầu trong một phiên xử thông thường tại tòa. Ngoài ra, cũng nên biết rằng nếu tự ý nhận lỗi ngay từ đầu hay là sau đó ra tòa và bị xét là có lỗi, số tiền phạt mà người bị ticket phải nộp cho tòa án cũng vẫn không thay đổi.
Theo tâm lý chung, nhiều người lái xe ở Hoa Kỳ dầu bị ticket oan cũng thường tự động đóng phạt vì ngại mất thời giờ ra tòa. Nhưng riêng tại California, nhờ vào luật xử ticket bằng thư, đã có rất nhiều người không cần phải đặt chân đến tòa mà vẫn có thể biện minh cho lỗi vi phạm và được tòa xét là không có lỗi rồi trả lại tiền bail. Được xét xử ticket bằng thư mà không cần phải đến tòa án, là một quyền của người lái xe tại California dựa trên bộ luật giao thông của tiểu bang (CVC Section 40902). Ngoài California, luật này chỉ được áp dụng giới hạn tại một số rất ít các tiểu bang khác như Florida, Oregon, Hawaii, v.v…
Tóm lại, cách tốt nhất để không bị ticket trong lúc lái xe là tránh phạm luật giao thông, nhưng thực tế cho thấy người lái xe dù cẩn thận đến đâu cũng vẫn có thể bị ticket. Trong rất nhiều trường hợp, người lái xe vì bất khả kháng mà đã vi phạm luật giao thông và bị ticket, nhưng không hẳn là sẽ có lỗi trước tòa nếu đương sự có đủ lý lẻ và chứng cớ biện minh. Thêm vào đó, cảnh sát đôi khi cũng có sự nhầm lẫn trong lúc hành sự và vô tình ghi ticket cho người thật sự không có lỗi. Ví dụ điển hình là trong các tai nạn xe cộ thông thường, người lái xe vẫn có thể bị ticket oan nếu cảnh sát vì một lý do nào đó đã không hiểu rõ lời khai của nhân chứng hay người trong cuộc khi được gọi đến làm biên bản. Trường hợp này vẫn thường xảy ra cho người không thông thạo Anh ngữ. Tuy nhiên, người lái xe dầu thật sự không có lỗi cũng cần tránh cãi cọ với cảnh sát và phải ký nhận ticket khi được yêu cầu, vì ký nhận ticket chỉ là để cam kết sẽ ra tòa, chứ không phải là nhận mình đã phạm lỗi. Và nếu tin rằng mình không có lỗi, người bị ticket sau đó có quyền yêu cầu tòa án xét xử nội vụ.
Hiện nay, California là tiểu bang mà tổng số tiền phạt của mỗi ticket giao thông đã tăng lên đến mức kỷ lục, và nhất định sẽ còn tăng thêm nhiều hơn nữa trong nay mai do tình trạng thiếu hụt công quỹ. Ngoài vấn đề tiền phạt vạ ngày càng tăng, người bị ticket sau khi tự động nhận lỗi hay bị tòa xét là có lỗi, còn có thể phải trả thêm tiền bảo hiểm xe trong nhiều năm liền, nếu lỗi vi phạm tạo điểm xấu trên hồ sơ lái xe. Trước sự thể này, người lái xe tại California khi bị ticket vì các vi phạm thông thường và tin rằng mình không có lỗi, nên cân nhắc lợi hại trước khi quyết định nhận lỗi và đóng phạt cho khỏi mất thời giờ, hay là yêu cầu được tòa xét xử, tất cả còn tùy thuộc vào điều kiện và hoàn cảnh riêng biệt của mỗi người.
Tom Huỳnh, J.D.
