“Giữa tháng Chạp rồi mà còn mưa, hiểu không nổi ông trời”, bạn chép miệng giả bộ nói bâng quơ, thật ra là muốn gạ chuyện cho đỡ chán. Mưa kiểu này còn lâu mới tạnh. Đụt mưa dưới mái che của một tiệm thời trang, ngoài bạn còn có một cặp bồ mặc đồng phục học trò, người đàn ông ngoài ba mươi ngoài ôm đứa nhỏ đang ngủ thiếp trong tay. Và chính anh đã đỡ lấy lời bạn không để nó tan vào bụi mưa trắng xoá:
– Nhưng đâu chỉ mình ông trời, thời này gì cũng hiểu hổng nổi.
Câu này mình nghe ở đâu rồi, bạn nhớ, ờ là thằng em hay sắm sách của những tác giả được tặng nobel, nhưng đọc cuốn được cuốn không. Nó than khó hiểu, tiếc tiền. Lúc đó bạn kêu thằng nhỏ tập chấp nhận cho quen, chuyện ta không thể hiểu hết mọi thứ trên đời. Thứ gì không hiểu được, thì cảm, nhưng đến cảm mà cũng không xong, tự an ủi ấy không dành để cho mình. Người ta hay khen cái tranh đẹp ghê dù chẳng hiểu gì, đâu hẳn là khen xạo.
Lý thuyết nghe hay vậy, nhưng bạn thôi đọc báo, cũng vì nhận ra trên đó đầy những chuyện mình không hiểu nổi. Một cái tin nhỏ viết về cuộc cãi nhau khiến hai người trọng thương, bạn nghĩ cả buổi, thấy không lý nào chỉ vì thằng bạn nhậu ăn gian mà nện gãy be sườn nó được. Lý do đơn giản đến mức khó mà nghĩ ra. Cũng như sớm qua ngoài chợ bàn rần phiên toà xử một thằng nhỏ thảm sát cả nhà bồ cũ, cô bán rau cũng ngẩn ngơ, hiểu không ra người ta với nhau sao tệ được, mình thấy máu vịt chảy mà còn ghê.
Vậy mà giờ mình vừa đòi hiểu ông trời, sao lại mưa tầm tã khi mùa dứt lâu rồi, chướng đã thổi. Bạn thầm cười chính mình có quỡn quá không. Đứa nhỏ trên tay anh nọ vừa thức, nó khóc tỉ tì ti, chắc tư thế ngủ không thoải mái, đầu đau chân mỏi. Hỏi đi đâu mà xách lủ khủ như vầy, anh nọ nói về bên bà già ruột gửi đứa nhỏ, rảnh tay đi làm. Hỏi mẹ đứa nhỏ đâu, anh cười mếu máo, “cặp với con thợ uốn tóc nên rủ nhau bỏ trốn rồi, vậy đó”. Gì kỳ vậy ? Vừa hỏi thì xe bus đã trờ tới, nuốt gọn cha con anh cùng mấy cái giỏ thò cả quần trẻ con ra ngoài.
Nhưng nếu anh còn ngồi lại chút nữa, chắc gì đã có câu trả lời thấu đáo, chính anh cũng có hiểu đâu. Như ông cậu của bạn, một lão nông sành sỏi coi trời, ngó cục mây bay qua mà đoán trúng phóc chuyện nắng mưa trong vài ba ngày tới, một bữa nhìn bức tường cao vượt đầu người mà thằng con xây làm ranh đất, tự hỏi con mình kia hay không phải. Thằng nhỏ mà ông từng cõng băng qua mấy công đất cày đi tìm bác sỹ khi nó bị sốt cao đến làm kinh, thằng nhỏ ông đã trút ống gửi lên sài gòn cho ăn học, thằng nhỏ ông thuộc lòng từng vết sẹo, nó đã tuyệt tình cha con với ông bằng một bức tường, chỉ vì không lấy được mấy thước đất vốn để dành làm nhà mồ.
– Coi trời dễ hơn coi người, mậy.
Ông cậu nói vậy, lúc bạn ghé thăm. Bức tường đổ bóng xuống một trẻ một già, nhuộm cả hai trong bóng tối.
Nguyên thuỷ chỉ cần nắm bắt được lửa, hiểu quy luật thiên nhiên, thuộc lòng dấu chân thú dữ đã mừng, giờ người hiện đại phức tạp hơn, đến người đang nằm cạnh mình, vừa ôm mình xong, còn không hiểu hết. Hồi bồ bạn còn sống, bạn nhiều lần nhìn anh ta ngủ với nụ cười bất chợt nở ra trong giấc mơ, một kiểu cười mãn nguyện và trẻ thơ mà bạn chưa từng thấy lúc anh chồng thức, tự hỏi mình biết về người này được mấy. Khoảnh khắc ấy, những chuyện hay làm rộn tâm trí bạn, như núi lửa hoạt động ra sao, cách nào làm quan chức giàu nhanh vậy, sao chổi được cấu tạo bằng gì, bỗng không còn ý nghĩa nào nữa.
Cứ nghĩ lơ mơ, đôi trẻ học trò đã bỏ đi từ hồi nào, như thể tụi nó khẽ chui vào màn mưa, biến mất sau cú vén khẽ khàng. Né bên lề của cơn mưa chỉ còn bạn với mấy tượng cao su mặt kiêu kỳ, se lạnh. Cô chủ tiệm buồn tình ra đứng dựa cửa, nói, thằng cha hồi nãy có khi là quân bắt cóc, buôn bán con nít, không chừng.
Sau cơn ớn lạnh, bạn nghĩ mình chắc không thể ngồi đây chờ đến khi mưa tạnh, nơi mà vừa nãy có một người đàn ông tóc râu tua tủa, nâng niu ủ giấc ngủ của đứa nhỏ trong lòng, mà ai nhìn cũng nghĩ ngay là cha con. Anh ta kể bạn nghe chuyện tan hoang đời mình chỉ bằng một câu, bằng gỉ mũi đóng vành quanh mũi đứa nhỏ, rồi đi mất. Bạn còn đang tội nghiệp cảnh gà trống nuôi con, thì có người nhắc nhở rằng những gì bạn vừa chứng kiến, biết đâu chỉ là có – vẻ vậy thôi.
Hàng xóm thấy bạn lững thững quẹo vô nhà, đầu cổ ướt ngoi, hỏi sao không chờ mưa tạnh hãy về. Bạn cười, nói hiểu không được ông trời, thì cảm coi sao. Rốt cuộc thì ông muốn gì đây, đã chạp rồi mà vẫn mưa như tháng sáu. Kiểu này mai chưa kịp lặt lá đã trổ bông, vì cây chẳng hiểu nổi đây là mưa tháng mấy. Đến con người có cả một trăm tỉ nơ-ron thần kinh mà nhiều khi chẳng biết đây thời hiện đại rồi hay vẫn đang dưới triều vua Nguyễn vua Lê.
Nguyễn Ngọc Tư
Tản văn
