– Nền kinh tế quốc gia Trung Cộng (TC) đã bắt đầu được vực dậy qua chương trình hiện đại hóa của Đặng Tiểu Bình từ 37 năm qua. Và trong vòng 15 năm trở lại đây, mức phát triển của TC vẫn ở mức 8-9% hàng năm, tuy có chậm lại khoảng 7% ở 5 năm cuối cùng. Điều nầy đã làm thế giới ngạc nhiên nhất là qua các cuộc khủng hoảng tiền tệ ảnh hưởng lên các nước trong vùng mà TC vẫn tiếp tục phát triển chứ không bị suy thoái.
Nhưng nếu theo dõi qua những thay đổi về phát triển kinh tế của TC, chúng ta có thể tiếp cận và hiểu được, cách đây 10 năm, báo chí trên hầu hết khắp nơi đều đặt vấn đề và xem đây là một hiện tượng “con rồng TC” bắt đầu trở mình và một đất nước “Thiên Tử” đang hồi sinh; và hiện tại, năm 2016, cũng chính “con rồng TC” đang co cụm trở lại với trên 600 triệu nhân khẩu sống dưới mức nghèo đó là 2 Mỹ kim/ngày/người!
Nhưng qua các thành tựu trước cũng như ở thời điểm kinh tế thoái trào ở TC hiện nay, chúng ta có thực sự thấy những gì đang diễn ra ở TC qua các “thành quả” đã đạt được trong suốt 37 năm qua.
Trước hết, xin liệt kê ra đây vài số liệu căn cứ vào thông tin của cia.gov (2016) trên mạng lưới toàn cầu, để nói lên tình trạng phát triển chung của TC:
Đất nước Trung Cộng
TC là một nước lớn chiếm diện tích 9.596.960 km2, nhỏ hơn Hoa Kỳ một ít; có dân số là 1,355,692,576 (July 2014 est.), co mật độ dân số là 147 người/km2 (hay 381 người/mi2).
Về tỷ lệ tuổi tác:
– Lứa tuổi 0 -14 chiếm 17,1% với tỷ lệ nam/nữ 124.340.516/107.287.324;
– Lứa tuổi 15 -24 chiếm 14,7% với tỷ lệ nam/nữ 105.763.058/93.903.845;
– Lứa tuổi 25 -54 chiếm 47,2% (77.751.100/75.737.968);
– Lứa tuổi 55 -64 chiếm 9,6% (62.646.075/75.737.968).
– Tuổi trung bình: 36,7 tuổi nam và 35,8 nữ
– Dân số tăng trưởng 0,44%/năm
– Tỷ lệ nhà cư dân có “chỗ làm vệ sinh”: 55,8%
Lực lượng lao động của TC lớn nhất thế giới với 840 triệu (2015), trong đó tỷ lệ lao động được chia ra như sau: Lao động nông nghiệp, 50% (2001), lao động kỹ nghệ, 22% (2001) và lao động dịch vụ, 28%. Trung bình mức lạm phát vào khoảng 2 đến 5%. Lợi tức đầu người là 900 Mỹ kim (2004). Mãi lực toàn quốc (Purchasing power parity) năm 2003 là 6.449 tỷ Mỹ kim đưa đến mãi lực đầu người là 5000 Mỹ kim (2003). Mãi lực các năm sau đó như sau: $19,39 trillion (2015 est.), $18,14 trillion (2014 est.), $16,91 trillion (2013 est.).
Lợi tức đầu người hàng năm là (GDP-per capita (PPP): $14100 (2015 est.), $13300 (2014 est.), $12400 (2013 est.).
Trong tiến trình phát triển chung trên thế giới, định mức sự phát triển của một quốc gia vẫn còn căn cứ vào thuyết “tam khu” của Colin Clarke, trong đó gồm khu nông nghiệp, khu công nghiệp, và khu dịch vụ. Từ đó qua sự phát triển, và qua từng giai đoạn, chỉ số phát triển của một quốc gia được tính toán qua tỷ lệ của từng khu vực.
Phát triển kinh tế của Trung Cộng
Như đã nói ở phần trên, TC đã đi đôi hia “bảy dặm” bằng cách mở cửa giao tiếp với thế giới bên ngoài từ năm 1979 dưới thời Đặng Tiểu Bình với một phương châm bất hủ là: “Dù mèo trắng hay mèo đen cũng chẳng sao, chỉ cần biết bắt chuột là được”. Trong tinh thần thực dụng trên, TC đã thành công và đưa đất nước ra khỏi tụt hậu chỉ trong một thời gian không dài như đã dẫn ở phần trên.
Lý do tại sao chương trình hiện đại hóa của Đặng Tiểu Bình đã thành công là, ngay cả trong khi mở cửa, TC đã vận dụng được thị trường nội địa (1,38 tỷ người dân) để đẩy mạnh kỹ nghệ sản xuất hàng tiêu dùng. Chính nhờ kỹ nghệ này và đây cũng là lý do chính yếu, TC đã chuyển dịch được một số lớn lao động trong nông nghiệp chiếm tỷ lệ từ 70% (1970) xuống còn 50% (2001). Cho đến hôm nay, mức đói nghèo của TC đã giảm xuống còn 16% (theo tiêu chuẩn của TC thấp hơn con số của LHQ là 3 US$/ngày), và mức dự trữ ngoại tệ nặng của TC từ năm 2004 là 414 tỷ Mỹ kim tăng lên 2300 tỷ năm 2015.
Trong những năm trở lại đây, TC đã phát triển vượt bực, cao hơn mức dự tính của thế giới. Vào năm 2004, Ngân hàng Phát triển Á châu đã dự tính TC sẽ tăng 7,9%. Nhưng trên thực tế TC đã gia tăng 9,3%. Có nhiều lý do đúc kết sự thành công vượt bực của TC cho những năm gần đây là:
1- Đất nước TC không phải chịu những tai ương thiên nhiên ảnh hưởng đến phát triển như những quốc gia trong vùng. Cuộc khủng hoảng dầu hỏa gần đây đã được TC kiểm soát và điều tiết chừng mực do đó không tạo ra khủng hoảng năng lượng như những năm 1979-1980.
3- Qua vốn đầu tư ngoại quốc, TC đã cân bằng được mức phát triển qua những dịch vụ thâm thủng trong cán cân thương mại xuất nhập nguyên liệu và thành phẩm.
4- Phát triển TC hiện nay đang dựa vào đầu tư ngoại quốc, do đó sự gia tăng giá dầu thô đã được mức ngoại tệ đầu tư trên bổ sung vào mức thiếu hụt.
5 – Quan trọng hơn cả là 1,38 tỷ nhân khẩu nội địa. Hiện tại người dân TC còn cần quá nhiều nhu cầu để phục vụ tối thiểu cho đời sống của người dân ở một quốc gia tân tiến, do đó kỹ nghệ TC chỉ cần tập trung vào những mũi dùi phát triển là có thể làm cho kinh tế cất cánh mau. Những mũi dùi phát triển đó là những mặt hàng thông dụng như xe cộ, tủ lạnh, microwave, máy giặt, máy sấy, truyền thanh, truyền hình, xây dựng, và những mặt hàng gia dụng khác v.v…
Tuy nhiên, thiết nghĩ sự phát triển kinh tế của TC ngày hôm nay chỉ là một quá trình chuyển tiếp mục đích để phục vụ nhu cầu cần thiết cho người dân của nước này, hầu có được một đời sống vật chất “tử tế”. Một khi mức sống tối thiểu của người dân đã được bảo hòa, vấn đề phát triển kinh tế của TC sẽ chuyển qua một tiến trình khó khăn hơn nữa mà lãnh đạo TC cần phải tiên liệu cho tương lai, nếu muốn ngăn chặn những cơn khủng hoảng xã hội có thể xảy ra sau đó.
Đó là việc chuyển tải lực lượng lao động qua công nghiệp và dịch vụ. Ở các quốc gia đã phát triển như Tây Âu và Bắc Mỹ, lực lượng lao động nông nghiệp không quá 15%. Riêng tại Hoa Kỳ, lực lượng nầy chỉ còn dưới 2 triệu, so với dân số 320 triệu mà vẫn có đầy đủ lương thực cho nước Mỹ cũng như viện trợ cho hầu hết các nước nghèo trên thế giới.
Qua những nhận xét và phân tích ở phần trên, chúng ta thấy TC đang có những bước phát triển “nhanh” trong tiến trình hiện đại hóa quốc gia, nhưng những bước phát triển của TC chỉ là những bước đột phá ban đầu. Thực sự những chỉ số phát triển vừa nêu trên chỉ là những chỉ số biểu kiến và tương đối trong việc ổn định xã hội TC hiện nay mà thôi.
1- Gọi là biểu kiến vì trong quá trình phát triển quốc gia vì TC đã để lại biết bao vấn nạn môi trường với ảnh hưởng và hậu quả nghiêm trọng chắc chắn sẽ xảy ra trong một vài thập niên tới. TC không có chính sách cân bằng phát triển và quản lý môi trường. Vì vậy:
– Tình trạng môi trường ngày càng xuống cấp: không khí đầy bụi bặm chứa các kim loại độc hại như chì (lead) và thủy ngân (mercury) cùng nhiều hợp chất hữu cơ nhẹ, nguồn nước ở nhiều nơi không còn sự hiện diện của tôm cá và đã là những “dòng sông đen”, đặc biệt là trong các phụ lưu của sông Hoàng Hà và Dương Tử.
– Ngay cả dòng chảy của sông Hoàng Hà đã chậm dần so với trước kia, và không còn chảy ra biển nữa.
– Thành phố Vân Nam đã biến thành khu đại kỹ nghệ hóa chất và khi gió đổi chiều, khói và bụi thành phố đã di chuyển đến tận… Hoa Kỳ.
– Thành phố Thượng Hải và thềm lục địa chung quanh đang bị báo động về ô nhiễm.
– Thí dụ điển hình là trong việc chuẩn bị cho Thế vận hội vào ngày 8/8/2008, TC vẫn chưa giải quyết được tình trạng ô nhiễm không khí tại Bắc Kinh theo yêu cầu của Ủy ban Thế vận Quốc tế, mặc dù đã có rất nhiều cố gắng qua các biện pháp như ngăn cấm người dân hút thuốc, hạn chế lượng xe cộ chạy vào thành phố, đóng cửa những nhà máy phát điện sử dụng than, Hội nghị Thượng đỉnh tại Thành Đô (thủ đô của tỉnh Tứ Xuyên), các nhà máy, xe cộ chuyên chở không được hoạt động nhiều tuần lễ trước đó để có được bầu không khí “tương đối” trong lành và người dân có thể thấy mây bay thay vì một màu xám xịt thường xuyên.
2- Gọi là tương đối, vì sự phát triển của TC chỉ tương đối so với nhu cầu của 1,38 tỷ dân chúng và thị trường nhân công rẻ mạt. Các chương trình hiện đại hóa điển hình của TC sau đây thể hiện rõ nét của tính tương đối trong phát triển của họ. Theo một báo cáo của Hàn Lâm Viện TC (Chinese Academy of Sciences, 2006) thì TC đã phát triển chậm hơn so với Hoa Kỳ 100 năm, với Đức Quốc 70 năm, và 60 năm so với Nhật Bản.
Vào năm 2001, mãi lực tính theo đầu người của một người TC là 3583 Mỹ kim (năm 2004 lên đến $5000, và năm 2014 lên 7000 Mỹ kim)), trong lúc đó thời điểm một người Hoa Kỳ có mãi lực trên là vào năm 1892, tức 109 năm trước đó. Vào năm 2002, lợi tức người dân HK là 35.400 Mỹ kim, tăng 4% so với năm trước đó, tức tăng 1416 Mỹ kim. Trong lúc đó, lợi tức của một người TC ở thời điểm trên là 900 Mỹ kim, tăng 8% so với năm trước, tức 72 Mỹ kim. Qua các số liệu trên, chứng tỏ rằng dù mức tăng trường hàng năm của TC có là 15%, thì khoảng cách lợi tức so với HK cũng ngày càng cách xa dù KH chỉ tăng trưởng 3-4% mỗi năm.
Thêm nữa, theo một báo cáo của Chương trình Môi trường LHQ vào năm 2002 và mới nhất vào năm 2015, hậu quả của việc phát triển ồ ạt ở TC và lơ là trong việc bảo vệ môi trường làm cho chi phí ước tính cho việc giải quyết vấn nạn ô nhiễm môi trường có thể lên đến 7% tổng sản lượng quốc gia. Nói như thế, có nghĩa là với mức tăng trưởng trung bình hàng năm là 8-9%, nhưng trên thực tế, mức tăng trưởng thực sự chỉ vào khoảng 2% mà thôi, cộng thêm sự di hại môi trường ảnh hưởng đến các thế hệ về sau nữa.
TC hiện nay vẫn còn là một quốc gia đang phát triển dù hiện đang thúc đẩy rất mạnh tiến trình hiện đại hóa và khó có thể hình dung được một hình ảnh TC vượt trội lên hàng quốc gia phát triển trong vòng 30-40 năm tới.
Cũng theo tài liệu của Hàn Lâm Viện Khoa học TC, TC sẽ vươn lên thứ hạng 39 về kinh tế so với các quốc gia trên thế giới vào năm 2080, và năm 2005, TC đang được xếp vào hạng 69.
Ngay tại Hội thảo “Tổng kết 30 năm đổi mới ở Hà Nội năm 2015”, TS Carl Thayer (Úc) nhấn mạnh rằng: “Sau một phần tư thế kỷ cải cách, mô hình TC không thể giải quyết được những vấn đề cấp bách như cấu trúc ngân hàng và tài chánh yếu kém, quốc doanh bị nợ nặng nề, tham nhũng tràn lan.Việt Nam cũng đang đối mặt với nhiều vần đề tương tự, và việc học tập mô hình TC không thể giúp Việt Nam giải quyết được”.
Hiện tại, kinh tế TC đang chịu nhiều áp lực làm cho chính phủ TC phải đối mặt với nhiều thách thức kinh tế bao gồm:
– Tỉ lệ tiết kiệm trong nước giảm nhiều và mức tiêu thụ trong nước tương ứng thấp;
– Tạo điều kiện cho và cơ hội việc làm lương cao hơn cho tầng lớp trung lưu đầy tham vọng, bao gồm cả người di cư nông thôn và số lượng sinh viên tốt nghiệp đại học ngày càng tăng;
– Cần giảm thiểu tham nhũng và tội phạm kinh tế khác;
– Tình trạng ô nhiễm môi trường và xung đột xã hội liên quan đến sự thay đổi nhanh chóng của nền kinh tế. Phát triển kinh tế đã tiến triển nhanh hơn tại các tỉnh ven biển so với các tỉnh nằm sâu trong nội địa;
– Cho đến năm 2014 hơn 274 triệu lao động nhập cư và người phụ thuộc của họ đã di cư ra thành phố để tìm việc làm. Một hệ quả của chính sách kiểm soát dân số là TC hiện là một trong những quốc gia lão hóa nhanh nhất trên thế giới. Môi trường bị thoái hóa trong suốt quá trình phát triển mà không cân bằng với việc bảo vệ môi trường, đặc biệt là ô nhiễm không khí, sói mòn đất, đất đai bị sa mạc hóa, sông ngòi và nước ngầm không còn sử dụng dược nữa vì bị nhiễm độc hóa chất độc hại. TC tiếp tục bị mất đất canh tác do xói mòn và phát triển kinh tế;
– Tăng trưởng năm 2015 của nền kinh tế thứ hai thế giới rơi xuống mức thấp nhất từ 25 năm qua, chỉ đạt mức 6,9%. Theo thẩm định ngày 05/10 của Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế, tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Trung Cộng sẽ chỉ ở mức 6,9% vào năm 2016, sau đó sẽ giảm xuống còn 6,2% vào năm 2017.
Với tổng số nợ chiếm 250% GDP năm 2015 và niềm hy vọng phục hồi kinh tế không chắc chắn, tỉ lệ nợ xấu của các ngân hàng TC có thể tăng cao, nguy cơ mất khả năng thanh toán ngày càng lớn và thậm chí có thể dẫn đến khủng hoảng tài chính. Ngoài ra, nếu không giải quyết được các vấn đề cơ cấu kinh tế, mọi nỗ lực của TC có nguy cơ tan thành mây khói.
Khi kinh tế TC phát triển chậm lại, nhu cầu nhập khẩu nguyên liệu đi xuống. Hậu quả là xuất khẩu nguyên liệu của các nước đang trỗi dậy giảm, trong khi đây lại là nguồn thu quan trọng, thúc đẩy tăng trưởng của các nước này.
Căn cứ theo bản tin của hãng Bloomberg ngày 07/10/2016 cảnh báo: ngành ngân hàng TC sẽ phải hứng chịu đến 600 tỷ đô la nợ xấu trong trường hợp nổ ra khủng hoảng địa ốc. Căn cứ trên nghiên cứu của các cơ quan tài chính DBS Vickers Hong Kong, Ngân hàng ngoại thương Đức, Commerzbank AG, Blomberg cho biết: nếu như thị trường bất động sản TC mất giá 30%, nợ khó đòi của các ngân hàng nước này sẽ lên tới 4,1 ngàn tỷ nhân dân tệ, tức tương đương với 615 tỷ đô la. Ngành tài chính và ngân hàng Trung Quốc sẽ bị lung lay.
Do đó, để kết luận cho trường hợp TC là quốc gia này sẽ không bao giờ trở thành một huyền thoại trong tiến trình hiện đại hóa theo chiều hướng hiện tại, trừ phi có một sự thay đổi não trạng và quan điểm đúng đắn về việc bảo vệ môi trường, vấn đề cần phải được đặt ưu tiên hàng đầu trong phát triển quốc gia.
Sự phô trương sức mạnh ở biển Đông chỉ là một hình thức để giải tỏa tính ức chế cực đoan sẳn có của dân tộc “Trung Quốc” của người Hán, cũng như làm nhẹ sức ép của quyết tâm dành lại độc lập của người dân Tây Tạng, Tân Cương cùng áp lực của 600 triệu dân chúng sống dưới định mức nghèo của LHQ.
Cũng cần nói thêm cho trường hợp Việt Nam là, mô hình hiện đại hóa của TC sau 1/4 thế kỷ đã mang lại cho Việt Nam nhiều bài học kinh nghiệm về các mâu thuẫn trong phát triển hơn là một khuôn mẫu để phát triển. Nhưng tiếc thay, cho đến hôm nay, Việt Nam vẫn còn rập khuôn theo tiến trình trên, một tiến trình chắc chắn sẽ đưa đất nước vào ngõ cụt.
TS.Mai Thanh Truyết
DIỄN ĐÀN VIỆT THỨC
KHƯỚC TỪ TRÁCH NHIỆM [DISCLAIMER]
Những tài liệu đăng trên DIỄN ĐÀN VIỆT THỨC nhằm thực thi tự do ngôn luận cá nhân, đa diện, tập thể, nên không phản ánh quan điểm hay lập trường của DIỄN ĐÀN VIỆT THỨC [Viet Thuc Foundation]. Mọi ý kiến và tài liệu đăng tại DIỄN ĐÀN VIỆT THỨC chỉ có tính cách thông tin, tham luận nhằm giúp độc giả gần gũi với thời cuộc liên quan tới văn hoá, giáo dục, kỹ thuật, kinh tế, xã hội, tài chính, luật pháp, chính trị, v.v. hiện hành tại Hoa Kỳ và trên thế giới.
Quý độc giả cần tìm hiểu kỹ lưỡng về sự chính xác, mức độ cần và đủ của tài liệu trước khi ứng dụng. Do đó DIỄN ĐÀN VIỆT THỨC khước từ trách nhiệm về nội dung và cách sử dụng những ý kiến, tài liệu và thông tin nhận được đăng trên bổn báo. Tuy nhiên, việc tham khảo thông tin và những ý kiến cần thiết, trình bày theo tinh thần cởi mở, tương kính, hoà nhã, sẽ giúp quý độc giả thêm phương tiện so sánh kiến thức một cách xây dựng, quy mô, đa dạng. Đó là điều mong ước của DIỄN ĐÀN VIỆT THỨC.
