Thông báo của Ngũ Giác Đài ngày 08/04/2016, Bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ Ashton Carter lên đường công du Á châu và Trung Đông, nhưng không ghé Trung Quốc dù Ô. Carter đã chính thức nhận lời mời của đồng nhiệm Trung Quốc Thường Vạn Toàn và đã lên lịch rồi. Báo The Wall Street Journal nhận định rất có thể là Bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ hủy chuyến công du Trung Quốc để bày tỏ thái độ không đồng ý đối với một loạt hành vi hung hăng của Trung Quốc tại Biển Đông trong những tháng gần đây. Ông chỉ thăm hai nước. Một là Ấn Độ để hai bên bàn về khả năng hợp tác trong lãnh vực hàng không mẫu hạm, chiến đấu cơ và động cơ máy bay. Hai là Philippines, để thị sát tại hiện trường cuộc tập trận hỗn hợp Mỹ-Philippines Balikatan 2016, huy động đến 7.000 lính của cả hai nước, cùng với một số đơn vị Úc. Chắc Ông cũng sẽ nói ý nghĩa việc Mỹ đã quyết định điều động bố trí binh sĩ Mỹ tới 5 căn cứ quân sự mà Philippines đã thoả thuận cho Mỹ sử dụng. Và việc Mỹ viện trợ 120 triệu USD hỗ trợ quân sự cho Philippines năm 2016, mức lớn nhất trong 15 năm qua.
Còn Ngoại Trưởng Mỹ Kerry và các ngoại trưởng của Khối G7 họp tại Hiroshima ở Nhựt, cũng đã bất chấp phản đối của TC, đã cùng hội nghị ra bản tuyên bố chung. Tuyên bố viết: «Chúng tôi quan ngại trước tình hình tại biển Hoa Đông và Biển Đông, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý và giải quyết các tranh chấp một cách hòa bình. Chúng tôi bày tỏ sự chống đối mạnh mẽ đối với mọi hành động đơn phương đe dọa, cưỡng bức hay khiêu khích, có thể làm thay đổi nguyên trạng và gia tăng căng thẳng».
Và thông tấn xã Reuters ngày 01/04/2016 đánh đi khắp thế giới cho biết, Hải quân Mỹ dự trù mở cuộc tuần tra lần thứ ba vào tháng 4, gần các đảo tranh chấp trên Biển Đông, bất chấp những phản đối của Trung Quốc về hai cuộc tuần tra trước đây, theo kế hoạch Mỹ đã từng công bố mỗi quí tuần tra 1 lần. Mục đích bảo vệ tự do hàng hải theo luật pháp quốc tế. Tuần tra vào bên trong vùng 12 hải lý của những chuỗi đảo nhân tạo do TC bồi lấp và quân sự hoá ở hai quần đảo Hoàng sa, Trường sa của Biển Đông mà TC tuyên bố thuộc chủ quyền của TC nhưng Mỹ không thừa nhận chiếu tinh thần luật quốc tế về biển.
Xin ôn cố tri tân để đoán coi TC sẽ phản ứng ra sao đối với cuộc tuần tra vào tháng Tư này. Cuộc tuần tra thứ nhứt vào ngày 27/10/2015 Mỹ cho Hải Quân và Không quân vào tuần tra mấy tiếng đồng hồ liền, bên trong 12 hải lý của hai bải đá Subi Reef và Mischief Reef ở quần đảo Trường Sa mà TC bồi lắp làm thành cả một chuỗi đảo nhân tạo và đã quân sự hoá như Vạn lý Trường Thành bằng cát một cách phi pháp. Chiến hạm Mỹ được chọn vào cuộc tuần tra là USS Lassen có hoả tiễn dẫn đường. Có máy bay trinh sát và săn tàu lặn P-8A và P-3 Orion của Hải quân Mỹ theo hộ tống. Đây được coi là hành động mạnh mẽ nhất của Mỹ để thách thức tuyên bố chủ quyền phi pháp, phi lý của TC, đối với khu vực 12 hải lý xung quanh các đảo nhân tạo mà TC bồi đắp trái phép trên Biển Đông. Thế mà TC không hay biết trước một phút nào. Hải quân TC chỉ lên tiếng xô đuổi khi Mỹ tuần tra. TC dùng máy vô tuyến xô đuổi, Mỹ cứ hải hành, trả lời đang trên đường biển quốc tế cho phép. Hải Quân TC đành chịu, không dám đụng chạm. Sau đó phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng (Lu Kang) mới đánh võ mồm, tố giác chiến hạm Mỹ đã «tiến vào một cách bất hợp pháp, không được phép của Trung Quốc», Trung Quốc sẽ «kiên quyết đáp trả tất cả mọi hành động khiêu khích», «sử dụng mọi biện pháp cần thiết trong trường hợp phải cần đến». Nhưng Ngoại trưởng TQ Vương Nghị (Wang Yi) dịu giọng hơn, «Chúng tôi khuyến cáo phía Mỹ nên cân nhắc kỹ trước khi hành động, không nên có những hành vi liều lĩnh, thiếu suy nghĩ, không gây rối loạn vô cớ».
Còn Bộ Trưởng Quốc Phòng Mỹ đáp trả, tuyên bố Mỹ sẽ cho tàu và máy bay đi đến bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép. Sau đó Bộ Quốc Phòng còn trình cho Quốc Hội và báo chí biết sẽ thường xuyên tuần tra, một quí hai lần, có thề bắt đầu vào tháng 12 năm 2015.
Cuộc tuần tra thứ hai do Bộ Quốc phòng Trung Quốc ngày 19/12/2015 to tiếng tố cáo một «hành động khiêu khích quân sự nghiêm trọng» của Mỹ. Đó là “ngày 10 tháng 12 vào buổi sáng, hai oanh tạc cơ Mỹ B-52 đã xâm phạm trái phép không phận quần đảo Nam Sa và vùng biển tiếp giáp của Trung Quốc.” Nhưng Mỹ vả lả. Nhật báo Mỹ Wall Street Journal nói một số giới chức Bộ Quốc Phòng Mỹ cho biết là một trong hai chiếc B-52 của Mỹ, khi tiến hành một phi vụ tuần tra, vì điều kiện thời tiết xấu, đã «vô tình» bay vào khu vực chỉ cách Đá Châu Viên 2 hải lý. Đây là một trong những hòn đảo nhân tạo mà Trung Quốc vừa bồi đắp trên nền tảng một rạn san hô mà họ chiếm đóng ở quần đảo Trường Sa.
Cuộc tuần tra thứ ba theo đài RFI của Pháp tường thuật như sau: “Mọi người chờ đợi Mỹ ở Trường Sa, nhưng vào hôm 30/01/2016, Hải quân Hoa Kỳ lại bất ngờ phái chiến hạm tiến vào tuần tra bên trong khu vực 12 hải lý của đảo Tri Tôn, vùng quần đảo Hoàng Sa.” Mỹ dùng “USS Curtis Wilbur, một khu trục hạm trang bị phi đạn điều hướng, có mục đích chấp hành quyền quốc tế để đi qua những hải lộ quan trọng như vậy… Chiến hạm này đã băng qua bên trong phạm vi 12 hải lý của Đảo Tri Tôn thuộc quần đảo Hoàng Sa… Theo một phát ngôn viên Lầu Năm Góc, khu trục hạm USS Curtis Wilbur (DDG 54) đã tiến vào và di chuyển bên trong vùng 12 hải lý của đảo Tri Tôn, theo thủ tục «qua lại vô hại». Tuy nhiên phát ngôn viên Mỹ nhấn mạnh rằng hoạt động của chiến hạm Mỹ nằm trong khuôn khổ một chiến dịch bảo vệ quyền tự do hàng hải, nhằm phản đối «các đòi hỏi chủ quyền quá đáng» của Trung Quốc, Việt Nam và Đài Loan, tức là ba bên đang tranh chấp vùng quần đảo Hoàng Sa. Tuy nhiên giới quan sát cho rằng đây thực chất là một động thái nhắm vào Trung Quốc, nước hiện đang kiểm soát toàn bộ vùng. Mỹ đi sâu, sát vào vùng biển đảo TC đã thôn tính, lập thành huyện và sáp nhập vào lãnh thổ TC, đó là Hoàng sa tức Huyện Tam sa của TC.
TC kiểm soát biển đảo rất lỏng lẻo. “Theo một quan chức quốc phòng Mỹ được nhật báo Wall Street Journal trích dẫn, chuyến tuần tra của chiếc USS Curtis Wilbur kéo dài ba tiếng đồng hồ, đã được tiến hành mà không hề báo trước cho bất kỳ nước nào biết. Viên chức Mỹ cũng xác định rằng chiến hạm Mỹ đã không thấy bất kỳ chiếc tàu Trung Quốc nào trong lúc thực hiện nhiệm vụ tuần tra, nhưng không nói rõ là đã có hay không có những trao đổi qua vô tuyến điện với tàu Trung Quốc hay nước khác.
TC không đám trực tiếp đụng Mỹ, trừ lời phản đối suông. Dù tuần tra vào bên trong, thẳng vào Hoàng sa, biển đảo mà TC đã lập thành huyện, nhưng TC cũng chỉ phản đối suông như mọi khi, chớ không phản ứng bằng biện pháp bán quân sự hay quân sự. Bộ Ngoại giao Trung Quốc vẫn chỉ kêu gọi Washington tránh làm tổn hại đến sự tin cậy giữa hai nước. Còn, Bộ Quốc phòng Trung Quốc cũng chỉ tố cáo Mỹ phá hoại hòa bình, hành động vô trách nhiệm của Mỹ và có nguy cơ dẫn tới đụng độ trên biển. Nhưng TC không có một phản ứng có tính quân sự hay bán quân sự nào.
Sau cùng, theo kế hoạch của Mỹ, Mỹ nói cuộc tuần tra sắp tới này là lần thứ ba, nhưng thực tế nếu tính tuần tra hải lục, không, quân thì đây là cuộc tuần tra lần thứ tư. Cả ba lần TC chỉ la làng, chớ không nổ súng hay đâm hay bắn vào tàu, máy bay Mỹ. TC chỉ và chuyên đánh võ mồm, chớ không dám dùng võ đạn tức không nổ súng, bỏ bom như anh em quân nhân VN Cộng hoà thường nói.
Coi vậy chớ TC rất nể sức mạnh quân sự của Mỹ. Với một khu trục hạm trang bị phi đạn điều hướng, như USS Curtis Wilbur, chỉ cần 1 tiếng súng của tàu TC, Mỹ sẽ diệt gọn cho dù TC dùng chiến thuật “ biển tàu” cảnh sát, hải giám, quân dân biển và chiến hạm. Và khi một chiến hạm Mỹ hải hành cần thì chỉ cần một lời gọi của chiến hạm Mỹ thì trung tâm hành quân của Lực Lượng Thái binh dương, Đệ Thất Hạm Đội Mỹ, sẽ cho phi cơ trải thảm tàu TC.
