CẨM NANG LUẬT PHÁP HOA KỲ: Sách Nhiễu Tình Dục [Sexual Harassment] & Tội Danh Rình Mò Lén Lút [Stalking]

CẨM NANG LUẬT PHÁP HOA KỲ

LỜI MINH ĐỊNH: Mọi chi tiết trong Cẩm Nang này chỉ có tính cách thông tin nhằm giúp độc giả có thêm kiến thức về luật pháp Hoa Kỳ qua hình thức tóm lược và chuyển ngữ sang tiếng Việt những ý niệm căn bản về pháp chế Hợp Chúng Quốc.

Hữu sự, người gặp khó khăn về luật pháp, có nhu cầu cần được bảo vệ, hoặc bị thiệt thòi về mặt pháp lý, cần tham khảo luật sư nhiệm cách có đủ khả năng chuyên môn và được phép hành nghề tại tiểu bang liên hệ tới nội vụ.

IMPORTANT NOTE: This Publication and any forms in it are intented for informational and educational purposes only.  Nothing in this document is to be considered the rendering of any legal or professional advice.  Readers are responsible for obtaining advice from an attorney or other qualified professional. 

INTERNATIONAL LEGAL AID & FINANCIAL CENTER [ILAF]
TRUNG TÂM TRỢ DẪN LUẬT PHÁP & TÀI CHÍNH QUỐC TẾ

3111 Cranleigh Ct., Fairfax, VA 22031
Tel. [703] 876-2620

Lưu Nguyễn Đạt, PhD, LLB/JD, LLM
 

SÁCH NHIỄU TÌNH DỤC
[SEXUAL HARASSMENT]

1. ĐỊNH NGHĨA

SÁCH NHIỄU TÌNH DỤC gồm những cử chỉ, lời lẽ, hình dung, ám chỉ đòi hỏi tình dục ngoài ý muốn của đối tác/nạn nhân khi:

• những cử chỉ, lời lẽ, hình dung, ám chỉ sàm sỡ trên đã được thi hành, thực hiện một cách rõ rệt hay khêu gợi như một điều kiện trao đổi, kết tạo, thăng cấp công ăn việc làm của đối tác;
• nhằm doạ nạt kết thúc, bãi bỏ, gây khó khăn về công ăn việc làm hay lợi nhuận của đối tác/nạn nhân, nếu đương sự từ chối;
• với hậu quả trực tiếp tạo áp lực quá đáng gây phương hại cho đối tác/nạn nhân phải chịu đựng một môi trường làm việc bất an, ngột ngạt trong sợ hãi.

2. ĐIỆU KIỆN SAI PHẠM

• SÁCH NHIỄU TÌNH DỤC khác với lời lẽ đùa cợt hay hành vi chọc ghẹo, tán tỉnh nhất thời;
• Hành vi sàm sỡ chỉ có tính cách bất hảo và phạm pháp khi cố tình tiếp diễn với mục địch đòi hỏi trao đổi tình dục, mặc dù đương sự từ chối.
• Bên Sách Nhiễu Tình Dục thường là [a] cấp trên trực tiếp hay liên hệ [supervisor] có quyền hành thu nhận, ban thưởng nhân viên hay [b] đồng nghiệp [co-worker] có khả năng doạ nạt, gây áp lực trong công ăn việc làm, hay [c] một khách hàng/đối tác [client/customer] yêu sách tình dục để mua bán, đặt hàng, kết ước.
• Người sách nhiễu tình dục và nạn nhân có thể là khác hay đồng tính [different or same sex] như đàn ông sách nhiễu đàn bà/đàn bà sách nhiễu đàn ông/hay sách nhiễu đồng tính [đàn ông sách nhiễu đàn ông; đàn bà sách nhiễu đàn bà] về tình dục.

3. NẠN NHÂN BỊ SÁCH NHIỄU TÌNH DỤC CẦN LÀM GÌ?

[1] Tham khảo tài liệu nơi làm việc quy định về quyền lợi và trách nhiệm nhân viên. [b] Căn cứ vào các thủ tục dẫn giải, thảo đơn khiếu nại, ghi rõ nội dung và quá trình hiện vụ sách nhiễu tình dục liên hệ; [c] cùng lúc thu thập chứng cứ, liệt kê nhân chứng biết rõ nội vụ.

[2] Nếu đủ bản lãnh trực diện kẻ sách nhiễu tình dục, nạn nhân cần [a] cho họ biết cử chỉ, lời lẽ, hình dung, ám chỉ sàm sỡ của họ là quấy nhiễu và làm nhục mình; đồng thời [b] yêu cầu đương sự chấm dứt cử chỉ, hành động hay ý đồ sách nhiễu tình dục đó.

[3] Càng sớm càng tốt cho cấp trên, hay phòng nhân viên biết [a] chi tiết nội vụ, và [b] những thủ tục phản đối hành vi sảm sỡ sách nhiễu tình dục trên.

[4] Hoặc trong vòng 6 tháng kể tứ ngày phát hiện nội vụ sách nhiễu tình dục, nạn nhân có thể làm đơn khiếu nại với Uỷ Ban Bảo Vệ Công Bằng Lao Động [EEOC- Equal Employment Opportunity Commission] khi coi hiện vụ sách nhiễu tình dục là một vi phạm luật cấm kỳ thị [anti-discrimination laws] về giới tính, tuổi tác, cơ hội lao động, v.v.  Nếu nội vụ rõ rệt, đương sự không càn nhờ luật sư nhiệm cách, mà có thể nạp đơn khiếu nại trực tiếp với EEOC, căn cứ vào mẫu đơn và thủ tục EEOC chỉ dẫn. Nhưng với sư bênh vực của VP luật sư chuyên ngành, kết quả thắng lợi bảo đảm hơn.  Thường luật sư nhiệm cách nhận thù lao “ăn chia” thuận ước [commission basis], chỉ lãnh khi thắng kiện.

4. UỶ BAN EEOC SẼ LÀM GÌ SAU KHI NHẬN ĐƠN KHIẾU TỐ?

Uỷ Ban EEOC sẽ thông báo chủ sự hay chủ nhân liên hệ biết nạn nhân đã khiếu nại nội vụ với Uỷ Ban EEOC và Uỷ Ban sẽ thi hành những biện pháp sau đây:

• trực tiếp thụ lý nội vụ;
• chuyển giao hồ sơ tới một trọng tài phân giải nội vụ; n nếu giải quyết tương thuận [settlement] không thành, và bên bị đơn thuộc tư nghiệp, EEOC sẽ đem nội vụ ra Toa Án Liên Bang.
• nếu thủ tục giải quyết qua EEOC không thành, hay không dùng tới, nguyên đơn dành quyền nạp đơn trực tố [sau khi xin “right-to-sue” letter] đem nội vụ trực tiếp khởi tố tại toà án sở tại.

5. CHỦ SỰ HAY CHỦ NHÂN CÓ QUYỀN SA THẢI, TRỪNG TRỊ NẠN NHÂN VÌ LÀM THỦ TỤC KHIẾU NẠI/KHỞI TỐ HIỆN VỤ QUẤY RỐI TÌNH DỤC

Trả lời tức khắc là không. Luật bảo vệ công dân chống kỳ thi, Title VII minh định cấm đoán chủ sự hay chủ nhân sa thải, trừng trị nhân viên khiếu nại sách nhiễu tình dục và thi hành mọi thủ tục chống cự liên hệ tới hiện vụ. Luật bảo vệ công dân chống kỳ thi, Title VII là cơ sở pháp lý bảo vệ công nhân, nhân viên khi bị sách nhiễu tình dục tại nơi làm việc [workplace].

Ngược lại trong trường hợp chủ sự hay chủ nhân cố ý bao che hay không cẩn mẫn thi hành trách nhiệm giải quyết hiện vụ do nhân viên vi phạm sách nhiễu tình dục, có thể bị liên can khiển trách phải trả bồi thường thiệt hại cho nhân viên bị sách nhiễu tình dục tại nơi làm việc thiếu an toàn và bất công này.

6. Trách Nhiệm Cá Nhân & Tập Thể giữa Nhân Viên & Chủ Nhân

Toà phán quyết bị đơn sai phạm sách nhiễu tình dục phải bồi thường tổng hợp cho nạn nhân; đồng thời chỉ thị nơi làm việc với đa số nam nhân viên sẽ không an toàn, nếu chủ nhân và cấp lãnh đạo không chu đáo bênh vực thoả đáng sau khi nạn nhân đã nhiều lần cự tuyệt và khiếu nại nội vụ lên cấp trên. Giới Chủ Nhân Có Trách Nhiệm Cung Cấp Nơi Làm Việc An Toàn, Công Bằng, Không Bị Sách Nhiễu Tình Dục.

„Lưu Nguyễn Đạt, PhD, LLB/JD, LLM
Michigan State University

TỘI DANH RÌNH MÒ LÉN LÚT
[STALKING]

1. ĐỊNH NGHĨA:

Rình Mò Lén Lút [RMLL] cấu tạo tội danh khi tác nhân liên tục rình mò, gây phiền nhiễu, phương hại, sợ hãi, thương tích, nguy hiểm cho người khác, trở thành nạn nhân bất đắc dĩ của sự RMLL đó.

• Khi một người lén lút gửi hoa, thư tình, nhắn tin, theo đuổi, rình rập với ý đó sách nhiễu, hăm doạ/khủng bố, gây sợ hãi, hay nguy hiểm cho nạn nhân, thì hành động RMLL đó trở nên bấp hợp pháp, có thể bị truy tố và trừng phạt.
• RMLL qua máy vi tính hay trên mạng hay diễn đàn truyền thông [Cyberstalking] với ý đó sách nhiễu, hăm doạ/khủng bố, gây sợ hãi, hay nguy hiểm cho nạn nhân, cũng trở nên bấp hợp pháp, có thể bị truy tố và trừng phạt.
• Dù đa số nạn nhân của tội danh RMLL thường là nữ giới, tuy nhiên luật cấm RMLL không quy trách riêng một giới tính nhất định nào.

2. ĐỘNG CƠ THÚC ĐẨY RMLL:

• ham muốn chiếm đoạt, kiểm soát đối tác;
• đam mê/cuồng dâm, ghen tuông, hờn giận;
• ảo tưởng, ám ảnh cưỡng chế, rối loạn nhân cách [personality disorder].

3. LÀM SAO CHẤM DỨT HÀNH ĐỘNG CỦA KẺ RMLL

• Tự Bảo Vệ: Cần cho thân hữu, hang xóm, đồng nghiệp biết mình đang bị RMLL.
• Thu Thập/Lưu Trữ Chứng Cứ: đặt máy ghi danh/ghi âm người gọi tới; ghi sổ những giai đoạn bị RMLL; lưu trữ thư từ, vật dụng do kẻ RMLL gửi tơi; chụp ảnh những nơi bị kẻ RMLL phá phách, hăm doạ.
• Tìm Hiểu Luật Cấm RMLL của Tiểu Bang nạn nhân cư ngụ [California là TB đầu tiên làm luật Cấm RMLL vào năm 1990. Các TB khác kể cả District of Columbia đã lần lượt thông qua luật cấm RMLL, với thủ tục khác nhau mà nạn nhân cần biết tời khi nhờ cảnh sát/nhà chức trách/can thiệp.
• Nên Hợp Tác với Công Tố Viện để truy tố kẻ RMLL khi hành động RMLL đủ thành tố phạm pháp.
• Cần xin Lệnh Ngăn Chặn RMLL [Stalking Protective Order] tại toà án sở tại. Ở một số TB, nếu kẻ RMLL vi phạm Lệnh Ngăn Chặn RMLL, thì hành vi phạm pháp đáng lẽ bị xét sử tiểu hình [lãnh án dưới một năm tù] có thể đổi thành đại hình [lãnh án từ 1 tới 5 năm tù].

Lưu Nguyễn Đạt, PhD, LLB/JD, LLM
Michigan State University