Chu Lai: Phố

Một

Phố chạy thẳng thớm, không có ngã tư, ngã năm, số nhà bên trái nhiều gấp đôi số nhà bên phải, vỉa hè lát gạch rộng rãi, mùa đông kín gió, mùa hạ lá cành giao tán trên cao tạo thành một hành lang rượi mát, rất mê hoặc những bước chân, những vành xe đạp, xe máy làm bụi từ mọi vùng nắng nóng lảng vào.”
.

.
Hai
.
“Có một gia đình như thế nằm lọt thỏm giữa khu phố đó”
.

“Người chồng tên Nam, kỹ sư công binh đóng quân tại bên kia cầu Thăng Long. Vợ là bác sỹ quân y, tên Thảo… Hai vợ chồng bộ đội mới chỉ sinh hạ được mỗi mống con gái lên bảy, dáng dấp cao ráo giống cha, mặt mày thanh thoát giống mẹ và có con mắt nhìn bụi bụi, lỳ lỳ giống như cái nhìn của hầu hết những đứa trẻ sinh ra trong phố lính này.”
.

.
Ba
.

“Một giọng nói du dương nửa nam nửa nữ theo kiểu bán băng phiến dạo đột ngột vang lên ngay tại cửa ra vào. Đó là đạo diễn Trọng Bình kiêm nghề kiến trúc sư có hạng, thương binh loại bốn trên tám, tóc dài râu rậm, vóc dáng nhỏ con nhưng chuyên nói lời vu quát, bạn hàng xóm thân thiết của cả hai vợ chồng.”
.

.
Bốn
.

“Đêm đã về khuya. Đêm mùa đông Hà Nội sâu hun hút khiến cho những kẻ mang tâm hồn sôi động nhất cũng bất giác tĩnh lặng lại mà hướng mọi suy nghĩ trôi ngược vào trong lòng mình.”
.

…
.

Nam ngồi xuống thân cây cột đèn đổ ở gần đấy, mua thuốc lá hút. Lâu nay tự dưng anh không thích chỗ đông người và lúc này đây, anh càng không thể chịu nổi sự ồn ào. Anh khác với Bình. Không vợ không con, không nấu nướng, một nửa thời gian là Bình lang thang ngoài phố và uống rượu trắng nhắm với mấy củ lạc ở đây. Và nếu có bóng dáng bình ở đâu thì thường có bóng dáng ông nhà thơ kiêm soạn giả chèo một thời tên tuổi ở đó. Gần đây anh có nghe nói ông lên mục kỉnh, bày giấy má trước cửa cơ quan viết chữ Hán thuê cho người qua kẻ lại. Chữ ông đẹp như chính những làn điệu chèo của ông như người ta vẫn thường gọi ông là nhà thơ bất đắc chí, cái gì ông viết ra cũng điều là tâm huyết song người đời không mấy ai hiểu ại cho ông là kẻ ương gàn. Bình có lần bảo ông đang bị mắc chứng bệnh hiểm nghèo. Ông đề chữ Hán cho thiên hạ để khuây nguôi đi căn bệnh ấy để giễu đời, để kiếm sống? Kiếm sống!…
.
.
Năm
.

” Cũng buổi tối lạnh lẽo ấy, cái gã trai nhếch nhác mặc quân phục, chân đi dép rọ, tóc tai cượp ráy mà vị đạo diễn cho là kẻ trộm lảng vảng kia hiện đang có mặt tại trước cửa một nôi nhà cách đó chừng vài ba dãy phố. Cô gái đứng sau gã cũng ăn vận nhếch nhác không kém, thậm chí còn nhếch nhác hơn, chân xỏ đôi dép nhựa Tiền Phong, tay xách một chiếc túi du lịch đã bung hết khóa… Dưới chân gã là một con chó không rõ là giống gì nhưng cũng xơ xác và dữ tơn giống chủ, đang quanh quẩn hếch mõm lên đứng đón những cái bã mía từ khuôn miệng phồn thực của chủ phun xuống”

_ Vào! Tôi đã bảo cô cứ vào, sợ mẹ gì!
.

…

.

_ Lại là anh đấy à? Anh còn muốn điều gì nữa ở cái nhà này?
.

.

Sáu
.

Vị tướng đã về hưu giờ đây đang bán cà phê cùng với người vợ già tại ngay căn phòng mặt tiền rộng có hơn chục thước vuông của mình. Nếu bà vợ đứng bán thì ông lui cui đập đá, chế nước sôi. Nếu khách đông, ông sẽ tự tay bưng bê cho thiên hạ luôn.
.

…
.

.

Tám
.

Phố vắng. Gió lạnh. Trận mưa hồi chiều đã dứt từ lâu nhưng những giọt nước còn vương trên tán lá vẫn không nguôi tí tách rơi xuống mặt đường. Ngọn đèn dầu cháy thắc thỏm trên bàn bán nước. Các cánh cửa chính, cửa sổ của mọi nhà đã dần dần được khép kín, xa lắm mới có một giọng rao bán bánh mỳ đêm nghe tắc nghẹn. Bánh mỳ đơi… Bánh mỳ đũa cả đơ..ơ…i…
.
.

Mười
.
“Giới thiệu nhé: Dũng, Đặng Tấn Dũng, chín năm tù giam vì tội hành hung trấn cướp trên suốt đoạn đường sắt Hà Nội-Lào Cai mới mãn hạn về, nay đang tập làm lại một người lương thiện. Nói thêm: Vốn đã từng có ba tháng là lính tiền tiêu thuộc cao điểm 45 Xí Mần, rồi sau đó là bùng vì đếch chịu được đói.”
.
.

Mười ba
.
Năm nay thu về có chiều sớm hơn mọi năm.
.

Mới chiều qua còn héo hắt đến cả cây cành mà sáng nay, chỉ cần một làn gió se lạnh thổi tới là những lá sấu vàng đã vội rùng mình bứt xuống trôi lãng đãng qua khung cửa số
.
.

Mười bảy
.
“Chưa bao giờ cái đất văn vật ấy lại phải chịu một áp suất ghê gớm của độ đè nén đồng tiền như bây giờ. Khắp nơi kiếm tiền, nhà nhà kiếm tiền, đồng tiền len lỏi vào nhân cách, sục sạo vào các quan hệ cha con vợ chồng, luồn vào cái hôn của đôi trai gái, làm méo những giấc mơ học trò, làm đổi mầu các giá trị tư tưởng như không bao giờ đổi mầu được..

Xưa nay người Hà Nội coi rẻ đồng tiền bao nhiêu; cho đồng tiền là phương tiện hạ cấp, là con điếm nhớp nháp, là một phạm trù đối lập cay độc với văn hóa, với niềm tâm linh sâu thẳm của tâm hồn; tình yêu và ước vọng của những trái tim con gái không hề có chỗ cho tình yêu tràn ngập vào; thì giờ đây lại coi trọng đồng tiền bấy nhiêu. Giống như sau một đêm ngủ dậy, người Hà Nội hào hoa bỗng nhiên bị con ma kim tiền nhập vào và không thể thoát ra được nữa. Và hối hả và cuồng nộ và đăm say kiếm tiền như một thời đắm say những phạm trù cao siêu, lãng mạn.”
.
.

…………….
.
“Tất nhiên căn phố dài chừng một ngàn hai trăm thước này có tên gọi đàng hoàng nhưng lâu nay thiên hạ chỉ quen gọi là phố nhà binh để khỏi lẫn với… có một thời dường như tất cả những căn hộ điều bảo nhau khinh khỉnh xây lưng ra mặt đường khiến cho dãy phố đã tối tăm lại càng hun hút nỗi đe dọa chập chờn… Thế rồi hôm nay, bỗng lại như tuân theo nhất loạt một khẩu hiệu của đấng toàn năng, các căn hộ rùng rùng chuyển động đổ tường, nới mái, hối hả quay mặt với cuộc đời… sự phá hoại kiến trúc của một dãy phố hôm nay là phản ánh cái trở dạ đau đớn của lề thói suy nghĩ cũ, đồng thời sẽ phá vỡ sự ổn định trong từng gia đinh, từng số phận, có thể tốt lên nhưng cũng có thể xấu đi… Nhưng không thể không phá vỡ…
.

…………..

.

(**ghi chú xin nói thêm:

Nhà văn Chu Lai là một trong số những nhà văn hiếm hoi của Việt Nam ta có tác phẩm được xuất ra nước ngoài, Phố của ông đã được xuất bản ở Pháp với cái tên Rue des Soldats (Phố lính). Và bộ phim truyền hình nhiều tập Người Hà Nội ngày xưa những năm một chín chín mấy mà nếu bạn đã từng có dịp coi là bộ phim có kịch bản được chuyển thể từ Phố.)

.

(written by Radio_duong)