Chủ đề cuộc chiến Syria và sự can dự của Nga, Mỹ cùng một số nước khác thời gian gần đây đã được báo chí phân tích từ nhiều góc độ.
Để có thêm một cách nhìn khác, xin giới thiệu với bạn đọc những quan điểm của Semen Bagdasarov – giám đốc Trung tâm nghiên cứu các nước Trung Cận Đông và Trung Á Viện Hàn lâm khoa học Nga cũng về chủ đề trên. Nội dung trả lời phỏng vấn được đăng trên “ Svobodnaia Pressa” ( Nga) ngày 19/9/2015.
Nhưng trước hết, xin tóm tắt những diễn biến có liên quan thời gian gần đây
1.Ngày 18/9, thư ký báo chí của Tổng thống Nga Dmitri Peskov tuyên bố: Rất khó khi đề cập đến sự tham gia của các quân nhân Nga vào chiến dịch chống IS, tuy nhiên giới lãnh đạo Nga sẽ xem xét những đề nghị (nếu có) của Damask.
3. Ngày 16/9, Phó Tổng tham mưu trưởng thứ nhất Các lực lượng vũ trang Nga Nikolai Bogdanovski thông báo là Bộ Tổng tham mưu Nga không loại trừ khả năng xây dựng một căn cứ không quân ở Syria . 2. Trước đó, ngày 17/9, Bộ trưởng ngoại giao Nga Xergey Lavrov cho biết là giới lãnh đạo Syria có thể sẽ đề nghị lực lượng vũ trang Nga tham gia vào cuộc chiến đấu chung chống IS nếu cần thiết.
4. Phương Tây vẫn quyết không từ bỏ các nỗ lực nhằm lật đổ chính quyền B.Asad. Theo thông tin từ Wall Street Journal, mặc dù Lầu Năm Góc đang xem xét các phương án cắt giảm đáng kể quy mô chương trình huấn luyện lực lượng đối lập được gọi là ôn hòa ở Syria và tập trung cho công tác huấn luyện một số lượng hạn chế các chiến binh theo một chương trình đặc biệt, những chiến binh (được huấn luyện theo chương trình đặc biệt và số lượng hạn chế) này từ nay sẽ có quyền yêu cầu sự hỗ trợ hỏa lực của Không quân Liên quân do Mỹ đứng đầu.
5. Hãng thông tấn Associated Press ngày 18/9 cho biết là: Chính quyền Washington xem xét khả năng đưa các chiến binh Syria được Mỹ huấn luyện tham gia các nhóm đang chiến đấu chống IS. Cụ thể hơn, thay vì chiến đấu với IS với các nhóm nhỏ phân tán, các chiến binh do Mỹ huấn luyện sẽ tham gia các nhóm (hoặc tổ chức) có quy mô lớn hơn, trong đó có cả các đội tự vệ của người Kurd Syria .
6. Bộ trưởng ngoại giao Nga Xergey Lavrov đã từng nhiều lần tuyên bố là “phần lớn” lực lượng đối lập vũ trang ôn hòa Syria” về sau đã gia nhập các tổ chức khủng bố .
Phần nhận xét và trả lời phỏng vấn Svobodnaia Pressa (SP) của Semen Bagdasarov – giám đốc Trung tâm nghiên cứu các nước Trung Cận Đông và Trung Á Viện Hàn lâm khoa học Nga
Việc lực lượng đối lập có quyền yêu cầu Lực lượng liên quân do Mỹ đứng đầu hỗ trợ hỏa lực từ trên không cho thấy rất rõ là Mỹ và các đồng minh sẽ tiếp tục tham gia cuộc chiến tranh chống B.Asad .
Nếu tính tới vị trí địa lý của các trận đánh, không quân (Liên quân) có thể bay vào khu vực hỏa lực phòng không của Quân chính phủ Syria và Phương Tây chắc chắn sẽ có phản ứng nếu bị hỏa lực phòng không của B.Asad tấn công và sẽ tận dụng để làm cái cớ cho những hành động tiếp theo.
Rõ ràng là Mỹ đã lên kế hoạch này từ lâu (những thông tin về vấn đề này cũng đã rò rỉ từ trước đó), chính vì thế mà người Mỹ mới có những phản ứng mạnh trước sự gia tăng hoạt động của Nga ở Syria.
Nhưng tất cả những vấn đề trên sẽ không là gì nếu so sánh với những thông tin mà Associated Press mới cung cấp về người Kurd Syria. Tôi đã từng nói với “SP” (Svobodnaia Pressa – Báo chí tự do –SP) là tôi nhận được thông tin từ chính những người Kurd Syria – Mỹ đang lên kế hoạch cử các chuyên gia huấn luyện của mình tới Kurdistan Syria (khu vực người Kurd ở Bắc và Đông Bắc Syria). Và những gì mà Associated Press mới thông báo mới đây đã một lần nữa khẳng định độ chính xác của thông tin này.
Chính vì vậy mà tôi không đồng ý với nhận xét của ai đó nói là người Mỹ đang lúng túng xử lý tình hình Syria, – hoàn toàn ngược lại – căn cứ vào những gì đang diễn ra, Mỹ đang hành động rất thực dụng. Và điều không ngờ khó chịu nhất đối với Nga là Mỹ luôn đi trước Nga hai ba bước.
Việc Mỹ đưa những những chiến binh do Mỹ huấn luyện tham gia các đội tự vệ rất có khả năng chiến đấu của Đảng thống nhất dân chủ (của người Kurd) – đấy là một kịch bản rất không dễ chịu đối với B.Asad, và tương tự như vậy, đối với cả chúng ta (Nga) . Người Mỹ, cuối cùng có thể kiểm soát “Đảng thống nhất dân chủ” và các đội tự vệ của Đảng này.
SP:- Như vậy, Mỹ dự định đưa những người Hồi giáo “ôn hòa” tham gia hàng ngũ của người Kurd Syria? Những người Kurd liệu có chấp nhận không?
Đã có một số trường hợp riêng rẽ khi người Kurd Syria cùng tiến hành các hoạt động tác chiến với cái gọi là Quân đội tự do Syria được Mỹ hỗ trợ. Mặc dù các bên đều chính thức bác bỏ thực tế này.
SP:- Người Kurd đánh nhau với Quân đội B.Asad để làm gì?
Họ sẽ chiến đấu cho ai cam kết đem lại nhiều lợi ích hơn cho họ. Nhưng dù sao thì người Kurd trước tiên vẫn chờ đợi các cam kết từ B.Asad , nhưng tôi có cảm tưởng là ông này chưa hiểu đến tận cùng những cái gì đang xảy ra trên đất nước mình.
SP :- Tại sao ông lại kết luận như vậy ?
Nếu không thế thì ông ta đã không trả lời câu hỏi của phóng viên Nga về khả năng trao quyền tự trị cho người Kurd một cách lạ lùng (mơ hồ) như vậy – nào là diễn giải về Hiến pháp, nguyện vọng và ý chí của nhân dân v.v.
Tôi luôn khẳng định chắc chắn rằng phương án duy nhất có thể chấp nhận được cho Syria – đó là thành lập một mặt trận thống nhất gồm Quân đội chính phủ và người Kurd để chống lại các lực lượng Hồi giáo cực đoan khác nhau. B.Asad cần phải hiểu điều này, chứ không phải ngồi im và hy vọng vào Iran và Nga.
Cũng dễ hiểu là Tehran luôn chống lại bất cứ hình thức tự trị nào của người Kurd và tiếp tục áp đặt quan điểm này cho chính quyền Syria. Nhưng cần phải hiểu rằng, về bản chất, người Kurd đã tự trị và họ sẽ không bao giờ từ bỏ những khu vực lãnh thổ mà họ đã chiếm được.
Cần phải nhìn nhận sự việc một cách thực tế để cố gắng cải thiện tình hình đang rất khó khăn hiện nay: các trận đánh đang diễn ra ngay tại ngoại ô Damask, Lực lượng Hồi giáo (cực đoan) đang kiểm soát hoàn toàn tỉnh Idlib – một tỉnh có vị trí chiến lược – đấy chính là lối ra Latakia.
SP:- Thổ Nhĩ Kỳ sẽ hành động như thế nào- nước này lâu nay vẫn mượn cớ đấu tranh với IS để dội bom các căn cứ của người Kurd Syria?
– Nếu như người Mỹ cảm thấy có cái gì đó có lợi cho mình thì họ sẽ nhổ toẹt vào các phản ứng của đồng minh. Mà chúng ta phải học cái này của người Mỹ, chứ không phải là cố gắng thuyết phục và tính toán lợi ích của tất cả các bên.
Thổ Nhĩ Kỳ đang ở trong một tình thế rất khó khăn. Erdogan sẽ làm gì , nếu như ngày 1/11 tới trong cuộc bầu cử trước thời hạn lại không thu được đủ số phiếu cần thiết để “Đảng công lý và phát triển” của ông ta tự mình thành lập chính phủ? Hay là nếu như người Mỹ bắt đầu nói về thảm họa nhân đạo ở Kurdistan tại Thổ Nhĩ Kỳ (khu vực sinh sống của người Kurd ở Đông Nam Thổ Nhĩ Kỳ)? Ông ta không thể thoát đi đâu được.
Xin nói thêm, người Mỹ đã rất khôn khéo khi tự làm ra vẻ mình là những kẻ ngốc khi Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu ném bom người Kurd. Mỹ lúc đó nói, vâng, các ngài cứ ném bom đi, nhưng đừng đụng đến “Đảng thống nhất dân chủ”, họ cứ như là không hề biết Đảng thống nhất dân chủ có mối quan hệ hết sức chặt chẽ với Đảng công nhân người Kurd.
Có nghĩa là người Mỹ ngay từ lúc đó đã có ý định sử dụng các đội tự vệ người Kurd phục vụ cho các lợi ích của mình. Sau những sự kiện như vậy, có ai còn dám nói là người Mỹ không có chiến lược ở Syria nữa không?
SP:- Nhưng cũng chư muộn để sửa sai trong vấn đề người Kurrd có phải không ? Và theo ông thì Nga phải hành động như thế nào?
Chưa muộn, nhưng đã đến lúc phải từ bỏ một cách hành động quá sai lầm – luôn chậm hơn người Mỹ một vài nhịp. Xin nói thêm, Đảng thống nhất dân chủ – là một đảng cánh tả và có thể tận dụng yếu tố này .
Còn bây giờ về các hành động của chúng ta. Thứ nhất, chúng ta phải thuyết phục B.Asad là ông ấy cần phải cam kết trao quyền tự trị trong thời gian sớm nhất cho Kurdistan Syria. Nếu chúng ta giúp ông ấy làm việc này thì ông ấy cần phải nghe chúng ta, chứ không phải chỉ nghe Iran không.
Thứ hai, B.Asad cần phải công khai gặp mặt giới lãnh đạo Đảng thống nhất dân chủ tại Damask hoặc Latakia và tuyên bố với họ về quyền tự trị. Vâng, cần phải thay đổi hiến pháp, nhưng như đã biết không phải hiến pháp lãnh đạo con người mà là con người viết ra hiến pháp .
Thứ ba, chúng ta phải gắn chặt sự giúp đỡ của chúng ta cho B.Asad với một loạt các lợi ích địa- chính trị và chiến lược của mình. Ông ấy cần phải nghe các cố vấn quân sự của chúng ta, – các cố vấn quân sự cần phải thuyết phục ông ấy cung cấp vũ khí cho những người Kurd Syria .
Họ rất thiếu súng bộ binh, súng phóng lựu và súng cối . Chúng ta đã có thể cung cấp cho họ các loại vũ khí này, hơn nữa, chính những loại vũ khí mà chúng ta cung cấp cho Quân đội B.Asad.
Thứ tư, chúng ta cần phải cử các cố vấn quân sự trực tiếp tới để huấn luyện cho các đội tự vệ người Kurd Syria chiến thuật tiến hành các trận đánh hợp đồng binh chủng. Những người Kurd là những chiến binh dũng cảm và kiên quyết, nhưng chủ yếu họ quen với các hoạt động chiến tranh du kích. Cũng có thể tổ chức các khóa huấn luyện đào tạo ngắn hạn cho chỉ huy của họ tại các trường quân sự của chúng ta.
Nhưng điều quan trọng nhất – mục tiêu của chúng ta không chỉ đơn giản là giúp B.Asad tiếp tục duy trì quyền lực trong một khoảng thời gian nào đó. Chúng ta cần phải thành lập một cụm quân thống nhất lấy từ các đơn vị của Quân đội Syria và người Kurd. Cần khoảng 25.000 đến 30.000 người.
Đội quân đó với sự hỗ trợ của không quân cường kích Nga có đủ sức lấy lại thủ đô của IS trên lãnh thổ Syria – thành phố Er-Rakka. Ngoài chiến tích quân sự, một bước đi như vậy sẽ là một cú hạ nhục Phương Tây – vốn lâu nay khoác lác và chỉ làm ra vẻ là đang đánh nhau với IS.
Đấy là những gì chúng ta cần làm, và như người ta thường nói thì lẽ ra đã phải làm từ hôm qua.
Lê Hùng