Việc trả tự do cho hai ông Lê Công Định và Nguyễn Quốc Quân khiến người ta nghĩ rằng Việt Nam đang mong muốn điều gì đó từ phía Mỹ.” GS Carl Thayer
Việc Luật sư Lê Công Định được trả tự do trước thời hạn hơn 1 năm đã được hoan nghênh trong nhiều giới. Ông Định ra tù sáng thứ Tư 6/2 và hiện còn phải chịu 3 năm quản chế tại địa phương.
Phản ứng trước sự kiện này, ông Lê Thăng Long, người cùng bị xét xử một đợt với ông Lê Công Định nhưng vì án nhẹ hơn nên được trả tự do năm ngoái, nói với BBC: “Tôi thực sự rất vui mừng trước sự trở về của anh Định”.
“Tôi cho đây là tín hiệu rất tích cực trong quá trình đổi mới về chính trị của Việt Nam, nó cho thấy các tác động của cả từ bên trong lẫn bên ngoài, cũng như của những thay đổi trong môi trường chính trị toàn cầu và chính ngay trong nội bộ của Đảng Cộng sản Việt Nam.”
Ông Lê Thăng Long cũng cảnh báo LS Định rằng “cuộc đấu tranh vẫn còn tiếp tục, con đường phía trước chắc chắn còn nhiều khó khăn và rủi ro rất lớn”.
Tuy nhiên, theo ông, sự đóng góp của ông Lê Công Định, người mà ông nhận xét là “rất trăn trở về bản Hiến pháp Việt Nam” ngay trong quá trình thu thập ý kiến đóng góp về sửa đổi Hiến pháp 92 là một điều tích cực.
“Tôi hy vọng và tin tưởng rằng đây là cơ hội cho anh Định đóng góp một cách công khai và hợp pháp cho đất nước.”
Người còn ở trong tù
Trong khi đó, ông Trần Văn Huỳnh, cha của doanh nhân Trần Huỳnh Duy Thức, người cũng bị xét xử cùng đợt với các ông Định và Long những lãnh án tù nặng nhất 16 năm, nói: “Nghe tin mừng của Lê Công Định, tôi nghĩ ngay đến con tôi”.
“Tôi hy vọng các tổ chức quốc tế và dư luận trong nước tiếp tục ủng hộ, vận động để các tù nhân lương tâm như con trai tôi sớm được trả tự do vì họ không làm gì có tội.”
Trong phiên xử ngày 20/1/2010, bốn người là các ông Lê Thăng Long, Lê Công Định, Nguyễn Tiến Trung và Trần Huỳnh Duy Thức đã nhận án tù nhiều năm vì tội Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền, theo Điều 79 Bộ Luật Hình sự.
Ông Lê Công Định, theo cáo trạng, còn là đảng viên Đảng Dân chủ Việt Nam vốn không được phép hoạt động.
Đảng này, ngay sau khi ông ra tù, đã ra thông cáo cho hay LS Lê Công Định là Tổng Thư ký Đảng Dân chủ Việt Nam từ ngày 1/6/2009.
“Đảng Dân chủ Việt Nam yêu cầu nhà nước Việt Nam tiếp tục trả tự do cho các đảng viên và cộng sự của Đảng Dân chủ còn đang bị giam cầm trái phép. Trả tự do cho các tù nhân chính trị chính là hành động thiết thực để thể hiện tinh thần thật tâm hòa hợp toàn dân tộc, tôn trọng sự thật và công lý, quyết tâm xây dựng nhà nước pháp quyền.”
Thông cáo cũng viết rằng “đối thoại trên tinh thần xây dựng là cách tốt nhất nên có nhằm thay đổi tích cực hình ảnh của Việt Nam, hướng đến lợi ích chung của quốc gia và dân tộc”.
Phản ứng quốc tế
Hoa Kỳ là quốc gia đầu tiên lên tiếng về sự kiện LS Lê Công Định được trả tự do.
Phát ngôn viên cho Đại sứ quán Mỹ, Christopher Hodges, được hãng thông tấn AP dẫn lời nói: “Chúng tôi hoan nghênh quyết định của chính quyền Việt Nam trả tự do nhân đạo cho LS Lê Công Định”.
“Nhân quyền, kể cả việc kêu gọi thả tất cả các tù chính trị, tiếp tục là một phần quan trọng trong quan hệ song phương của chúng tôi với Việt Nam.”
Tuần trước, Việt Nam cũng đã thả ông Nguyễn Quốc Quân, đảng viên Việt Tân, người bị bắt từ tháng Tư năm ngoái.
Bình luận về hai vụ thả người gây chú ý này, Giáo sư Carl Thayer từ Canberra, nói với BBC rằng tình hình nhân quyền ở Việt Nam xấu đi trông thấy kể từ sau Đại hội Đảng XI năm 2011, nên các động thái mới dường như “đi ngược lại những gì đang xảy ra”.
Ông Thayer cho rằng quyết định thả hai ông Quân và Định có thể không phải vì lý do nhân đạo như giải thích mà là “một quyết định chính trị”.
“Năm nay, Việt Nam đặt mục tiêu đàm phán quan hệ đối tác chiến lược với một số quốc gia chủ chốt. Hồi tháng 1/2013, thỏa thuận về quan hệ đối tác chiến lược đã được thiết lập với Ý.”
Việt Nam cũng vừa trả tự do cho đảng viên Việt Tân Nguyễn Quốc Quân
Tuy nhiên, theo GS Thayer, quá trình đàm phán với Hoa Kỳ bị đình trệ hơn một năm nay chính vì chủ đề nhân quyền và đối thoại nhân quyền Mỹ-Việt thường niên 2012 cũng không thực hiện được.
“Việc trả tự do cho hai ông Định và Quân khiến người ta nghĩ rằng Việt Nam đang mong muốn điều gì đó từ phía Mỹ,” ông Thayer nhận định.
Tiếp tục áp lực
GS Thayer nói với BBC: “Có lẽ họ muốn tái khởi động tiến trình đàm phán quan hệ đối tác chiến lược. Trong quá khứ Việt Nam đã vận động để gỡ bỏ cấm vận vũ khí và công nghệ quốc phòng cho Việt Nam”.
“Việt Nam cũng thúc đẩy để Washington chuẩn thuận các chuyến thăm cao cấp nhất tới Hà Nội; và có lẽ Việt Nam cũng đang muốn thử lòng tân Ngoại trưởng John Kerry xem ông ta nghĩ gì về việc này.”
Hiện các quan chức Đảng CSVN, ông Thayer cho biết, đang xem xét lại Nghị quyết 8 của Ban Chấp hành Trung ương sau 10 năm thực hiện.
Nghị quyết này, vốn chấm dứt việc phân loại các cường quốc thành hai phe ‘thân Việt Nam’ và ‘chống Việt Nam’, đã mở đường để cải thiện quan hệ quốc phòng với Mỹ.
Đặt vào bối cảnh này, ông Thayer nói việc thả hai nhân vật đấu tranh dân chủ mới đây cho thấy Hà Nội có thể đang muốn hợp tác với Washington để xua tan một số quan ngại về nhân quyền.
Trong khi đó, một số tổ chức nhân quyền quốc tế như Human Rights Watch nhận định rằng áp lực lên chính quyền Việt Nam dường như đã có tác dụng.
“Giới ngoại giao ở Việt Nam và quan chức LHQ cần đẩy mạnh nỗ lực lên tiếng về các vụ nhân quyền như trường hợp ông Lê Công Định,” một phát ngôn viên Human Right Watch nói hôm thứ Năm 7/2.
BBC
