“Chắc chắn ông Mitt Romney thắng rồi,” cô xướng ngôn viên Khoa Diễm của đài phát thanh Radio Dallas 1600 AM gửi một text message khác ngay sau khi cuộc tranh luận vừa kết thúc, tỏ ý hài lòng với những gì cô được nghe ứng cử viên đại diện cho đảng Cộng Hòa trình bày trong cuộc tranh luận thu hút chừng 60 triệu cử tri Mỹ.
Ngay tại Denver, chuyện cũng chẳng khác gì những nơi khác.
Ông Tom, một cư dân có quan hệ khá chặt chẽ với cộng đồng người Việt, nói với những nhà báo ông vừa gặp. “Cuộc tranh cử kỳ này là cuộc chọn lựa giữa tư bản và cộng sản,” ông nói, “Tôi chẳng hài lòng với cả hai ông, nhưng tôi sẵn sàng bỏ phiếu cho ông Romney tư bản chứ không thể nào ủng hộ ông Obama cộng sản được.”
Ông cựu chiến binh Mỹ từng tham chiến ở Việt Nam cách đây 40 năm và có thời gian đảm trách công tác giúp người tị nạn Việt Nam lập đời sống mới tại Colorado bảo thêm “ông Obama đi quá đà, không ai chấp nhận được. Ðây là xứ sở của tự do, không ai chấp nhận một nhà lãnh đạo muốn áp đặt chủ nghĩa xã hội. Ông Obama muốn làm điều này, thành ra ông lúng túng không biết phải nói thế nào với cử tri của một xứ sở tự do.”
Câu nói của ông Tom “hơi nặng,” người bạn của ông tên Steve nói nhỏ với cánh nhà báo và những người ngồi chung bàn. “Ông Obama lúng túng chỉ vì không biết những nguyên lý căn bản của kinh tế, gói kích cầu kinh tế sử dụng không đúng chỗ, kết quả không được như mọi người trông đợi nên ông không biết phải giải thích như thế nào. Ông Romney có 25 năm kinh nghiệm làm thương mại, ông biết phải làm gì để hạ thấp tỉ lệ thất nghiệp, giúp giải quyết thâm thủng ngân sách bằng chính tiền thuế của những người có việc làm đóng góp, thay vì phải vay nợ của Trung Quốc như ông Obama đã làm trong bốn năm vừa rồi.”
“Rõ ràng ông Obama không lôi cuốn được người nghe,” một ký giả truyền hình – không muốn nêu tên – nói với các đồng nghiệp. Cô nhà báo “chưa quyết định sẽ bỏ phiếu cho ai” này nhắc lại chuyện chừng sáu tiếng đồng hồ trước khi cuộc tranh luận bắt đầu, một cuộc thăm dò nho nhỏ được thực hiện ngay tại Trung Tâm Báo Chí cho thấy tới 57% các nhà báo nghĩ rằng ông Obama sẽ thắng lớn, chỉ có 23% tin ông Romney có thể lật ngược thế cờ. Ðâu ngờ, ngay sau khi cuộc tranh luận mới kết thúc, 2/3 đồng nghiệp của cô gật đầu công nhận “ông Romney thành công,” thú vị nhất “khi nhìn thấy anh chị nhà báo nào cũng vừa gật đầu vừa tỏ vẻ ngạc nhiên lẫn thán phục.”
Chiến thắng của ông Romney trong cuộc tranh luận vừa diễn ra không phải là điều ngạc nhiên với các nhà quan sát bầu cử, theo nhận xét của bà Mary Ann Marsh của đảng Dân Chủ, “vì ông Romney biết phải ở thế công và ông làm đúng điều cần phải làm.” Bà gọi cuộc tranh luận là “thành công lớn nhất của ông Romney” trong suốt thời gian gần hai năm vận động tranh cử, đồng thời cũng phê phán lối nói chuyện của Tổng Thống Obama “quá nhạt nhẽo” không lôi cuốn được cử tri như lối nói thu hút của ông mà mọi người đều đã thấy.
Ông Dick Wadhams, một trong những cố vấn của đảng bộ Cộng Hòa ở Colorado, tin rằng chiến thắng ông Romney mới tạo được “đã thổi một luồng sinh khí mới cho cuộc vận động trong giai đoạn khó khăn nhất,” có thể dẫn đến việc chính những những cử tri đã quyết định sẽ bỏ phiếu cho ông Obama phải suy tính lại. “Thành công này,” vẫn theo ông Wadhams, cũng giúp mọi người “chú ý đến ông Romney nhiều hơn,” hứa hẹn cuộc tranh luận kế tiếp (diễn ra tối 16 Tháng Mười tại Hofstra University, New York) là cuộc tranh luận cử tri không thể bỏ qua, dù vẫn dè dặt chưa vội nói đến chuyện kết quả cuộc tranh luận đầu tiên sẽ giúp cho ông Romney nhiều hay ít.
Ðó cũng là điều được báo chí Hoa Kỳ nói tới trong số báo ra sáng ngày Thứ Năm, cho hay vẫn còn nhiều điều cử tri muốn biết mà cả hai ứng viên Dân Chủ lẫn Cộng Hòa chưa trả lời, đặc biệt là thành phần 7% cử tri toàn quốc đến giờ vẫn chưa biết sẽ dồn lá phiếu của họ cho ai.
Tối hôm tranh luận, tờ Denver Post mời 15 cử tri ngồi xem cuộc tranh luận, hầu hết là những cử tri không thuộc đảng phái nào và hầu hết là những người “không hài lòng” với cả Tổng Thống Obama lẫn cựu Thống Ðốc Mitt Romney. Sau cuộc tranh luận, một trong những khách mời là cô Natalie Bùi, 24 tuổi, cho biết sẽ dành lá phiếu cho ai là điều không dễ làm, vì “cả hai ông đều nói những gì họ đã nói.” Cô Natalie nghĩ “họ nên trình bày rõ hơn là sẽ làm gì” để giải quyết những vấn đề mà cử tri đang quan tâm, lấy thí dụ “ông Romney cứ bảo là ông sẽ cắt giảm chi tiêu, và tôi nghĩ là thật tệ khi ông không thể nói rõ là ông sẽ cắt những khoản nào.”
Như vậy, cuộc tranh luận đầu tiên và chiến thắng của ông Mitt Romney mang ý nghĩa gì? Anh Võ Thành Nhân, người điều hành đài truyền hình SBTN-DC, trả lời “có thể ông Romney giành được sự ủng hộ của tập thể cựu quân nhân với lời cam kết không cắt giảm ngân sách quốc phòng, nhưng đồng thời những người ủng hộ ông Romney phải làm việc cật lực hơn nữa trong những ngày tới, vì chiến thắng tối Thứ Tư ở Denver chưa đủ để đưa ông vào Tòa Bạch Ốc đâu.”
Nhận xét đó được thể hiện rất rõ từ sáng sớm Thứ Năm. Nói với những người ủng hộ ở Denver, ông Mitt Romney nhắc lại rằng đường đi vẫn còn xa, “cho dù hơn bao giờ hết, bây giờ cử tri Hoa Kỳ đã biết rất rõ chính sách và đường lối hoạt động của tôi.” Ông cũng nhắc lại cuộc bầu cử năm nay rất quan trọng, vì “sẽ quyết định đường đi của nước Mỹ.” Ðường đi đó “sẽ tiếp tục đưa quốc gia vào ngõ cụt nếu tiếp tục để cho ông Obama dẫn dắt.”
Các cố vấn của ông Barack Obama cũng dành cả buổi sáng, chia nhau xuất hiện trên các đài truyền hình để tìm cách phản pháo, nhắc nhở cử tri về những thành quả ông Obama đã đạt được ở nhiệm kỳ đầu và những gì ông sẽ làm ở nhiệm kỳ thứ nhì như cắt giảm ngân sách, bớt nhập cảng nhiên liệu, thuê thêm 100,000 giáo viên dạy toán và khoa học, yêu cầu các trường đại học giảm bớt một nửa học phí để giúp nước Mỹ đào tạo 2 triệu sinh viên tốt nghiệp có khả năng đáp ứng đòi hỏi của thị trường lao động thế giới; đồng thời mở cả cuộc họp báo trực tuyến để phân tích những “cái sai” mà ông Romney đã đưa ra trong cuộc tranh luận tại Denver – chẳng hạn như “ông Romney đi khắp nơi hứa hẹn sẽ cắt giảm thêm $5,000 tỉ tiền thuế cho người giầu, tối hôm qua khi tranh luận thì ông lại bảo chẳng biết gì về chuyện đó,” hay “ông Romney từng nói không cần thuê thêm thầy, cô giáo, tối hôm qua ông lại bảo ông yêu quý nhà giáo, nước Mỹ cần có thêm giáo chức…”
Trong cuộc họp báo trực tuyến từ Denver, ông David Axelrod, cố vấn của ông Obama, còn mỉa mai bảo “tối qua có thể ông (Romney) diễn xuất hay, có thể đoạt giải Oscar, nhưng sẽ không thắng được cuộc tranh cử.” Ít giờ sau đó, khi đến vận động tranh cử ở Wisconsin, Tổng Thống Obama cũng bảo “nếu ông muốn làm tổng thống thì ông phải được dân chúng tin tưởng,” ý chê bai ông Romney là người không thành thật với cử tri.
Trước những tấn công phía ông Obama đưa ra, bà phát ngôn viên Anmanda Henneberg của ông Romney nhún vai trả lời “những gì nhân viên của ông (Obama) nói trong cuộc họp báo chẳng khác gì những gì chính ông đã làm trong cuộc tranh luận. Thay vì giải thích cho dân chúng biết những gì đã làm hoặc đưa ra tầm nhìn cho quốc gia, họ chỉ lo dành thì giờ để nói xấu, đưa ra những chứng cớ giả tạo để công kích ông thống đốc (Romney).”
Nguyễn Văn Khanh
