Lâu lắm rồi tôi có …một đêm không ngũ. Câu chuyện xảy ra tối hôm qua, sau khi làm xong 30 phút Hội luận với Ls NHD ở một radio trên San Jose. Thông thường, sau khi vào giường, đọc năm ba trang sách là tôi …lang thang …đi về Việt Nam ngay trong giấc mộng.
Nhưng tối hôm qua thì không! Sau khi đọc xong quyển sách của anh bạn Lê Tấn Lộc, Montréal vừa tặng cho, tôi đã tắt đèn từ lâu, nhưng không tài nào chợp mắt được. Tôi không ngũ được vì những hình ảnh xa xưa của anh bạn Lộc của tôi, mặc dù quá tuổi thất thập rồi, nhưng anh vẫn còn khả năng ghi lại những hình ảnh kỷ niệm của vùng quê của anh ở Vĩng Long, của ngôi trường anh đã học, của mái nhà người thầy dạy anh đờn và đóng kịch Nguyễn Trãi, Trần Hưng Đạo…., thậm chí còn ghi lại vài mối tình quê thời còn là học sinh.
Trí óc tôi vẫn mãi quay cuồng trong bao hình ảnh của bè bạn khắp nơi sau gần 20 năm với “làng văn trân bút”, những hình ảnh về quê “tôi” của các bạn văn. Nào là Nguyên Nhung dù là ở miền Bắc xa xôi, nhưng vẫn nhận một góc Cần Thơ là quê mình. Những bài viết nhẹ nhàng tả lại lối mòn trong xóm, bà bán quán chạp phô đầu ngõ, cùng những “giây phút” chạnh lòng trong vài mối tình thưở học trò.
Nào là cô em Tiểu Thu ở tận Montréal mà cũng còn nhớ vanh vách về vùng quê Vĩnh Long của mình, với bao kỷ niệm đầu đời, chiều chiều đạp xe nhìn về …phía xa xăm hay nhìn mong ngóng ai đó(?). (ghi nhận là TT có nói với tôi đó là “hư cấu” chứ không phải ”chiện” thiệt! mà hư cấu hay không cũng là kỷ niệm phải không TT, có anh Thành làm chứng đó!)
Nào là anh bạn thầy giáo của tôi Nguyễn Lộc Thọ trên Đặc san Hậu Nghĩa, hãnh diện nói về vùng quê Đức Hòa đầy Việt Cộng của mình. Nói lên để hoài niệm để cho bà con cô bác mình vẫn còn một quê, có một quê. Bạn Thọ nói về Đức Hòa có Xóm “Quế” (Huế) làm nón lá do cha Bình mang nhiều gia đình Huế về khi chuyển về làm giám mục ở đây.
Lại một cô em Ngọc Dung, Vancouver, dù gốc gác ở tận miền Bắc xa xôi, nhưng cô em vẫn thường hay viết lại kỷ niệm về quê Đà Lạt ngày xưa trong các bài viết, kể lại kỷ niệm trên đường Ngô Tùng Châu về hướng Lữ quán Thanh Niên và bưu điện, kể lại Cà phê Tùng năm xưa…và dĩ nhiên một vài vấn vương xưa trong cái không khí lãng mạn sương mù Đà Lạt trên đường đi đến Trại Hầm hay quanh bờ hồ Xuân Hương.
Và còn nhiều bạn bè khác viết ra đây không hết, ai cũng hơn một lần viết và nói về quê mình…
Còn tôi!
Nếu ai có hỏi quê tôi ở đâu?
Tôi chỉ trả lới võn vẹn là “quê tôi ở Hậu Nghĩa” mà thôi. Và nếu có hỏi thêm nữa, tôi cũng chỉ có thể nói thêm là tôi sanh trưởng tại làng Tân Phú Thượng, quận Đức Hòa, tỉnh Cholon (giấy khai sanh bằng tiếng Pháp viết chữ Chợ Lớn ra như vậy, và tôi chỉ thấy một lần một, từ lâu lắm rồi, đâu chừng 60 năm về trước).
Theo lời anh chị tôi kể và sau nầy đọc sách báo thêm, quê tôi đã nhiều lần thay tên đổi họ, từ tỉnh Chợ Lớn rồi Long An, và sau cùng là Hậu Nghĩa dưới thời Đệ Nhứt Cộng Hòa. Tỉnh lỵ Hậu Nghĩa gọi là Khiêm Cương chính là ngôi làng nơi sanh tôi ra. Do đó, tỉnh lỵ rất nhỏ so với các quận như Đức Hòa, Hiệp Hòa, Củ Chi, và Đức Huệ…những vùng đất làm cho biết bao nhiêu cô nhi quả phụ phải trả giá trong cuộc chiến Việt Nam vừa qua.
Tôi đã biết về quê tôi chừng đó mà thôi. Xin đừng hỏi nữa.
Chính vì thế mà tôi không hề viết gì về quê nhà cả, ngoài một kỷ niệm còn vương vất trong trí óc của tôi cho mãi đến ngày hôm nay, kỷ niệm của một thời…Việt Minh vùng dậy, đốt thôn xóm, xử tử nhiều người dân mộc mạc, chất phác vào những năm 44,45 trong đó có Ba tôi.
Ba tôi, theo lời Má tôi kể, đã bị trói thúc ké cạnh bụi chuối bên hông nhà. Lệnh xử tử là vì Ba tôi là “Việt gian” và là địa chủ, có con gửi theo học trường Pháp dưới Sài Gòn, nói tiếng Pháp với lính Tây trong làng…, có nuôi ngựa đua và thi đua ở trường đua Phú Thọ v.v…Ba tôi bị bắn ngã gục xuống. “Họ” tưởng chết rồi, đốt nhà, cướp của… rồi đi.
Từ đó gia đình tôi trôi giạt xuống Sài Gòn tối hôm đó và Ba tôi được cứu sống.
Và tôi chỉ trở về thăm quê tôi một lần một và chỉ một lần một mà thôi sau “giải phóng” (?) để nhìn thấy mồ mã của Ba Má tôi lần đầu cũng là lần cuối cho đến khi tha hương.
Đó là những gì tôi biết về quê tôi, nơi chôn nhau cắt rún, nơi an nghĩ của những người thân yêu nhứt đời của tôi. Nói như vậy để thấy rằng tôi là một con người tệ bạc, không có hình ảnh quê trong đầu, không giữ được tình quê, tình xóm giềng quê cũ!
Vì vậy cho nên, cứ mỗi lần đọc một bài viết ghi lại những dấu ấn của quê mình do các bạn văn, lòng tôi chùng xuống. Tôi không có được may mắn như các bạn để có thể viết về quê mình. Và đó cũng là lý do tôi mất ngũ tối hôm qua vì một vài câu thơ tình con cóc của lứa tuổi học trò ở quê của anh bạn Lộc của tôi.
Hởi những người Việt tha hương của tôi ơi!
Các bạn có bao giờ có những ý nghĩ của một người không hình dung được nơi chôn nhau cắt rún của mình không? Giống như tôi đây không? Các bạn có bao giờ có những giây phút chạnh lòng như thế nầy bên ly cà phế đắng không?
Một mình trên bàn giấy, nơi tôi viết lên những dòng chữ nầy, nơi tôi trãi qua suốt 17 năm trời. Không một ngăn kéo nào mà tôi không biết chứa những hồ sơ gì cho công việc của tôi? Không một góc cạnh cũ kỷ trong căn phòng mà tôi không biết có những vết trầy vết nứt. Chiếc computer cũ xưa tôi vẫn giữ để xài không chịu thay để cho “chạy mau” hơn vì nơi đây ghi nhận những suy nghĩ của tôi trong những năm dài.
17 năm trường, một thời gian quá dài nơi đây để tôi có thể in lại tất cả những gì chất chứa trong phòng mà tôi hiện diện mỗi ngày từ 5,6 giờ sáng. Đây chính là nơi tôi trang trãi, chia sẻ với bè bạn khắp nơi những suy nghĩ của một trái tim Việt về Việt Nam.
Thế mà, về quê tôi, tôi chỉ biết mù mờ…Tôi nghiệp cho tôi không các bạn?
Có bao giờ bạn nghĩ, bạn sẽ mất quê khi bạn bị tách rời ra khỏi nguồn cội khi sống ly hương?
Có bao giờ bạn nghĩ, hồn quê luôn luôn ở bên cạnh bạn dù bạn không hề nhắc đến hay nghĩ đến?
Ý nghĩ viết về quê tôi, dù cho một lần như hôm nay, tôi cũng chỉ có chừng đó chia sẻ cùng bạn mà thôi. Hình ảnh quê nhà thì mờ mờ ảo ảo…nhưng tôi vẫn tin rằng hồn quê nơi tôi đã khắc sâu từ trong vô thức, chỉ cần một sát na nào đó, chỉ cần một khơi dậy nào đó, hồn quê sẽ cuồn cuộn chảy vào tâm khảm chúng ta.
Các bạn ơi!
Những dòng tản mạn trên đây tôi muốn nhắn gữi tới các bạn rằng, dù ở một nơi xa xôi nào trên quả địa cầu nầy. dù bạn bị tách rời khỏi quê cha đất tổ, sống tha phương nhưng “không cầu thực”, nhưng hồn quê của bạn vẫn dai dẳng trong lòng bạn, trong tâm trí bạn. Hồn quê đã ẩn tàng trong tận sâu thẳm của tâm hồn bạn.
Bạn không sống gần QUÊ, trong QUÊ, nhưng QUÊ vẫn có trong bạn.
Hồn Quê vẫn sống trong tiềm thức của bạn.
Và Hồn Quê tôi muốn nói nơi đây, chính là HỒN NƯỚC đó bạn ạ!
HỒN NƯỚC đang réo gọi chúng ta mau về dựng lại bức dư đồ rách do những người vô tâm đang dày xéo Đất và Nước chúng ta.
Tôi sẽ không nói như anh bạn Chu Tấn của tôi như:
“Cúi đầu tạ với quê hương,
Tôi còn một nửa đoạn đường chiến binh”
Mà là:
Ngẩng đầu hẹn với quê cha,
Tôi còn đỡm lược xây nhà Việt Nam
Mai Thanh Truyết
Viết cho Tuổi trẻ Việt Nam
Kỳ niệm ngày giải phóng nước Pháp
6/6/2011
