“Chỉ một người dân Trung Hoa mới có đầu óc nghĩ ra được mưu kế như vậy!” Ðó là một câu khen ngợi bật ra trong quán cà phê, sau khi bà con bàn chuyện “hộ chiếu lưỡi bò.” Chính quyền Bắc Kinh đang làm cả thế giới phải bàn tán, tìm cách đối phó, chỉ vì có người nghĩ ra cái trò giản dị đó.
Trên thế giới chưa có nước nào nghĩ tới việc dùng cái Giấy Thông Hành làm một khí cụ để tranh giành đất đai, hải phận với các nước khác. Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa là nước đầu tiên “phát minh” ra vũ khí ngoại giao này.
Ðọc lịch sử hay truyện cổ Trung Hoa chúng ta đều thán phục những “mưu sĩ” trong đầu chứa đầy những “chước lạ.” Các “quân sư” ngồi phe phẩy cái quạt như Khổng Minh, hay nằm dài bên bàn đèn thuốc phiện; họ chỉ làm một công việc là “bầy kế!” Thời nay, một chú Ba con cháu Khổng Minh nào đó đã nghĩ ra cái kế, là in hình tấm “bản đồ Ðại Hán” trên tất cả các trang trong Giấy Thông Hành. Nhân viên biên giới ở nước khác, khi đóng triện thị thực xuất, nhập cảnh trên các trang in bản đồ này, bị “coi như” đương nhiên công nhận chủ quyền của Trung Quốc trên tất cả tấm bản đồ. Trong đó có các quần đảo trong Ðường Lưỡi Bò chín đoạn (Cửu đoạn tuyến), và tiểu bang Arunachal Pradesh của Ấn Ðộ! Cả thế giới có thể bị mắc bẫy chú Ba! Ðó mới là “mưu thần chước quỷ!” Nếu không phải là một xứ sở chuyên sản xuất các mưu sĩ với quân sư cầm quạt thì làm sao sinh ra được người nghĩ ra kế đánh lừa cả thế giới như vậy?
Nhưng cuối cùng thì cái mưu kế tinh vi này đạt được cái gì? Chả được cái gì hết! Trái lại, nó còn gây họa! Khi nhật báo Financial Times vừa loan tin về cái hộ chiếu lưỡi bò này, tất cả các nước đều phẫn nộ lên tiếng. Ấn Ðộ, Philippines, Mã Lai lập tức công khai phản đối. Philippines dám nói thẳng rằng những người cầm cái hộ chiếu lưỡi bò này là vi phạm chủ quyền nước họ – tức là tất cả các du khách Trung Quốc! Chỉ có chính quyền cộng sản Việt Nam là vẫn “hiền và ngoan.” Khi bị báo chí quốc tế chất vấn họ mới thỏ thẻ báo tin đã gửi văn thư phản đối tới sứ quán Trung Quốc rồi! Nếu không ai hỏi đến thì chắc cũng cứ im thin thít, coi như việc trong nhà anh bảo em nghe, để thực hiện chủ trương ngậm miệng cầu hòa của Nguyễn Phú Trọng và công ty.
Cuối năm 2010, Nguyễn Phú Trọng sang triều kiến Hồ Cẩm Ðào, đã thông cáo: “Hai bên nhất trí… việc hai đảng… tăng cường hơn nữa sự tin cậy chiến lược, hợp tác chặt chẽ toàn diện, xử lý thỏa đáng các vấn đề còn tồn tại hay mới nảy sinh, là phù hợp với lợi ích căn bản và lâu dài của hai đảng, hai nước và nhân dân hai nước, có lợi cho sự nghiệp chủ nghĩa xã hội ở mỗi nước…” Cứ nắm vững chủ trương “tin cậy chiến lược, hợp tác chặt chẽ toàn diện,” rồi nằm đó. Tin tưởng các đồng chí anh em sẽ “xử lý thỏa đáng… theo sự nghiệp chủ nghĩa xã hội ở mỗi nước!” Bỗng đùng một cái, đàn anh tương cho một bản hộ chiếu lưỡi bò! Toàn dân nước Việt Nam sôi lên vì giận; khiến Ðảng ta giật mình thức giấc! Nhưng chắc Ðảng cũng chỉ tỉnh ngủ mấy phút thôi, rồi lại nằm xuống yên giấc, tiếp tục “tin cậy chiến lược, hợp tác chặt chẽ toàn diện,” không biết chờ đến bao giờ mới thấy “sự nghiệp chủ nghĩa xã hội”!
Nhưng cái mưu kế hộ chiếu bản đồ chỉ gây tác dụng ngược. Bộ Ngoại Giao Mỹ mời Ðại Sứ Trương Nghiệp Toại (Zhang Yesui) đến nghe lời trách móc là Trung Quốc đã “leo thang vô ích,” gây tình hình căng thẳng. Mỹ cũng không quên cảnh cáo hậu quả nặng nề hơn trên quyền “tự do lưu thông hàng hải” trong khu vực Biển Ðông. Quyền “tự do lưu thông” là một chiêu bài được chính quyền Obama đưa ra từ năm 2010 để biện minh quyết định Mỹ quay về “đóng trụ” trong vùng Ðông Nam Á. Cứ mỗi lần Bắc Kinh gây trò rắc rối là Washington lại có thêm lý do giải thích tại sao họ phải trở lại Châu Á!
Cho nên trong thế giới ngày nay, những mưu sĩ, quân sư nổi tiếng trong Tam Quốc Chí hay Thủy Hử không có đất dụng võ. Trí thông minh mẫn tiệp của họ đáng lẽ phải được dùng vào các việc khác, ích lợi hơn nhiều.
Có thể nói là trong dân tộc nào cũng có một số người thông minh đặc biệt; không có nước nào hơn nước nào. Ðiều quan trọng đối với một quốc gia là những bộ óc thông minh đó được dùng hay không, và dùng vào việc gì. Ở những nước cộng sản, guồng máy công an là nơi tập hợp nhiều cái đầu thông minh nhất, vì vào đó là có cơ hội hưởng lợi nhiều nhất. Họ vào công an để sản xuất ra những mưu thần chước quỷ đánh bẫy thằng dân, nhất là những thằng dân “có ý đồ!” Sử dụng trí thông minh của con người như thế là sai lầm nhất. Bởi vì nó không mang lại lợi ích nào cho quốc gia, xã hội cả. Bao nhiêu trí thông minh bị dùng phí phạm.
Chúng ta thường hay nghe những lời tự khen, “Người Việt mình thông minh lắm!” Thí dụ có thể nêu lên là: Có người chỉ dùng một đồng xu mà sử dụng máy điện thoại công cộng gọi mãi không hết! Bởi vì anh sáng chế ra đồng xu có cái dây, bỏ vô khe máy, bấm số, nói chuyện cả giờ, xong rồi lại rút được cái đồng xu ra! Thật là một sáng kiến tuyệt vời! Có sáng kiến, tất nhiên cũng có người biết thương mại hóa sáng kiến này. Họ sản xuất những đồng xu “Thạch Sanh” đem bán, bảo đảm cứ dùng suốt đời, như nồi cơm của Thạch Sanh sới mãi không bao giờ hết cơm! Trước đây 20 năm tôi sang Ðông Âu, được anh em cho coi những hộ chiếu giả, người trần mắt thịt không cách nào biết được là giả. Các bạn còn bảo muốn mua sẽ giới thiệu cho tôi! Chưa hết, ai muốn mua một bộ dụng cụ làm giấy tờ giả cũng có người sản xuất bán, toàn bộ giá chỉ có 200 đô la Mỹ!
Nghĩ ra những mưu chước để đánh lừa thiên hạ được, cũng phải là những thiên tài. Rất tiếc, tài năng không được dùng vào những việc ích lợi hơn. Trong hàng triệu những phát minh, sáng chế đang dùng trên thế giới, không biết dân Việt Nam đóng góp được bao nhiêu?
Thấy như vậy, nhiều người có thể vội vã kết luận rằng người Việt chỉ có thứ “trí thông minh nhỏ” mà thiếu “trí thông minh lớn.” Nói vậy là đổ tội oan cho tổ tiên, những người đã để lại các hạt giống di truyền cho chúng ta. Trí thông minh là thông minh, không có thứ nhỏ, thứ lớn. Còn việc sử dụng được trí thông minh vào việc nhỏ hay việc lớn hoàn toàn là do hoàn cảnh xã hội chung quanh. Một xã hội khuyến khích người ta dùng trí thông minh vào việc ích lợi cho nhiều người thì con người thông minh tạo được những đóng góp lớn. Nếu không thì dù thông minh xuất chúng cũng chỉ “ăn quẩn cối xay” mà thôi. Kinh tế thị trường và xã hội tự do dân chủ tạo cơ hội cho trí thông minh được sử dụng vào những việc ích lợi cho nhiều người. Chế độ độc tài làm thui chột trí thông minh.
Loài người lúc nào cũng thích phát minh, nếu thấy được tưởng thưởng thì càng cố gắng. Ðúng một trăm năm trước đây, các kỹ sư ở Detroit bầy ra cách làm xe hơi bằng dây chuyền, giảm thời gian ráp xong một chiếc xe từ 12 giờ xuống chỉ còn 6 giờ. Giá xe giảm, đến lượt các công nhân hãng Ford cũng đủ tiền mua xe! Cùng thời gian đó, hai anh em nhà Wright, vốn làm nghề chế xe đạp, khổ công tìm cách làm cho một bộ máy nặng hơn không khí bay được trên không. Thế rồi chỉ trong vòng sáu bẩy năm, chiếc máy bay thương mại chở khách đầu tiên đã hoạt động rồi! Ðó là những sáng kiến thay đổi cuộc sống trong xã hội, mà động cơ chính là người ta được tự do tìm kiếm doanh lợi.
Hiện nay rất nhiều bộ óc thông minh đang được sử dụng để hoàn thiện những chiếc xe hơi, xe ô tô, tự lái lấy. Xe đi mà không cần tài xế! Hoặc cô tài xế có thể vừa đi xe vừa ngồi tỉa lông mày hoặc coi tuồng cải lương trên ti vi! Công ty Google đã chạy thử những chiếc xe tự lái. Tại sao một công ty tin học, Internet lại tính sản xuất xe hơi? Vì phần chính của chiếc xe là một bộ máy tính chạy rất nhanh, và những “mắt thần” (sensors) nhìn chung quanh rồi ra lệnh cho máy. Hiện nay nhiều loại xe đắt tiền đã trang bị với các máy vi tính và mắt thần, để xe tự giảm tốc độ nếu thấy xe đi đằng trước đang chậm lại; trước khi tài xế thấy, nghĩ, và phản ứng. Nhiều chiếc xe cũng có khả năng tự lái vào chỗ đậu xe, không cần tài xế điều khiển. Công ty Google tin rằng trong vòng mươi năm xe tự lái có thể bắt đầu chạy ngoài đường. Công ty GM cũng đã cho chạy thử một chiếc xe tự lái mẫu rồi. Một thế hệ nữa, trên đường sẽ đầy xe tự lái. Các bạn ở Paris hay New York sẽ không lo chỗ đậu xe. Vì khi ông, bà chủ bước xuống đường rồi, chiếc xe sẽ tự nó đi tìm chỗ đậu, có thể ra tận vùng ngoại ô! Khi cần đến, ông bà chỉ cần bấm cái điện thoại, xe ô tô sẽ chạy tới, mở cửa mời vào!
Theo tuần báo Economist tiên đoán, chắc các máy bay tự lái sẽ ra thị trường sớm hơn xe hơi; bởi vì trên không trung đỡ bị “kẹt xe” hơn! Mấy năm nay đã có những máy bay drone rồi, nhưng cỡ nhỏ và được dùng nhiều nhất trong chiến tranh. Trong tháng 12 năm nay sẽ có một chiếc phản lực hai đầu máy bay thử tại miền Bắc nước Anh, trong khi phi công ngồi dưới đất! Bẩy công ty hàng không Châu Âu đã góp 99 triệu đô la trong cuộc thí nghiệm này.
Những tiến bộ của loài người đều do trí thông minh khi được sử dụng vào những việc ích lợi. Nhiều người Việt Nam cũng có thể dùng được “trí thông minh lớn” nếu được sống trong các xã hội dân chủ tự do với nền kinh tế thị trường được luật pháp bảo vệ. Chúng ta đã trông thấy họ, ở khắp thế giới. Trước hết, vì họ được hưởng những nền giáo dục tốt. Giáo dục là chìa khóa cho một nước tiến bộ, mà hiện nay ở trong nước đang bị đảng Cộng sản bỏ rơi.
Những nước khác, như nước Mỹ, dùng giáo dục để “cướp” trí thông minh của thiên hạ. Trong 30 năm từ 1980 đến 2010, các sáng chế, phát minh ở các trường đại học Mỹ đã thúc đẩy cho 6,000 công ty ra đời, áp dụng, và đem bán. Nhưng trong số những phát minh ở Mỹ, ba phần tư có bàn tay và trí óc của các sinh viên ngoại quốc. Nước Mỹ đang thu hút chất xám từ khắp thế giới, kể cả Việt Nam. Có 88 quốc gia đóng góp nhân tài trong số 1,466 phát minh được cấp bằng sáng chế ở Mỹ trong năm 2011. Trong ngành tin học, 84% các phát minh có người ngoại quốc đóng góp. Với các khu vực“nóng” đầy tương lai khác, tỷ lệ là 79% trong ngành bào chế dược phẩm, 75% trong sinh học. Mỹ đang nhập cảng trí thông minh khắp thế giới vào nước họ. Còn Trung Quốc, Việt Nam thì hầu như đưa sinh viên đi họ nước ngoài ít khi thấy trở về!
Nếu muốn sử dụng được trí thông minh lớn, thì chỉ có một cách là thiết lập chế độ tự do dân chủ để cải thiện nền giáo dục quốc gia! Nếu không, bao nhiêu tài trí được tổ tiên truyền lại cũng bị dùng phí, nếu chưa bị thu hút ra nước ngoài.
Ngô Nhân Dụng
